Động lực nào để Việt Nam “vực dậy” tăng trưởng giữa bộn bề “thách thức”?

Sau dịch bệnh, rủi ro tài chính có sự gia tăng

Mới đây, tại hội thảo khoa học quốc tế “Các vấn đề đương đại trong kinh tế, quản trị và kinh doanh (CIEMB) 2023”, GS. Roman Matousek, Đại học Queen Mary thuộc Đại học London (Vương quốc Anh) cho biết, một kỷ nguyên đang được đánh dấu bằng những cuộc khủng hoảng tài chính tái diễn mà các nhà kinh tế gọi đó là những khoảnh khắc của Minsky.

Theo đó, “Minsky moment” được đặt theo tên của nhà kinh tế học Hyman Minsky đề cập đến sự kết thúc của một chu kỳ bùng nổ về kinh tế, chấm dứt kỷ nguyên tiền rẻ kéo dài ở nhiều quốc gia. Và sự sụp đổ đột ngột của thị trường tài chính xảy ra trong giai đoạn nền kinh tế đang ngập trong nợ. Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2007 - 2008 cũng được xem là một khoảnh khắc Minsky (được kích hoạt bởi vụ sụp đổ của thị trường cho vay thế chấp dưới chuẩn của Mỹ).

Vào thời điểm bước ngoặt đó, bất kỳ một sự kiện gây bất ổn nào như lãi suất gia tăng cũng có thể buộc các nhà đầu tư bán tháo tài sản để lấy tiền mặt trả nợ. Cũng từ đó kích hoạt một cuộc khủng hoảng trên thị trường.

Sau dịch bệnh, tài chính toàn cầu trở nên mong manh, kinh tế của nhiều khu vực suy yếu đã khiến cho Việt Nam không thể nào tránh khỏi được những tác động tiêu cực. Nguồn ảnh: Internet

Theo GS. Roman Matousek, cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và đại dịch COVID-19 cũng gây ra sự bế tắc đột ngột của nền kinh tế toàn cầu, lạm phát vượt khỏi tầm kiểm soát. Cũng vì COVID-19 mà thâm hụt của chính phủ đang ở mức cao nhất trong lịch sử.

Và theo ghi nhận, nợ toàn cầu, trong đó có cả nợ chính phủ, doanh nghiệp và hộ gia đình lên mức cao kỷ lục là 307.000 tỷ USD trong thời gian nửa đầu năm 2023. Vị chuyên gia này cho biết thêm, gánh nặng nợ chính phủ trung bình của các thị trường mới nổi so với các nước thu nhập trung bình sẽ vượt mức 78% GDP vào năm 2028.

GS. Roman Matousek nêu rõ: “Có nhiều thị trường mới nổi đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng nợ thầm lặng khi mà họ đang phải vật lộn với tác động của lãi suất cao của Mỹ đối với tình hình tài chính vốn dĩ đã mong manh của mình”.

Đứng trước khủng hoảng và các dấu hiệu rủi ro bất ổn tài chính toàn cầu đang gia tăng thì hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp, hộ gia đình suy giảm; các ngân hàng đối mặt với rủi ro tín dụng gia tăng và tỷ lệ nợ xấu cao. Cũng trong bối cảnh đó, kinh tế toàn cầu suy giảm, nền kinh tế Việt Nam cũng không thể tránh khỏi được những tác động tiêu cực.

Trưởng phòng Quản lý Khoa học, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân - GS.TS Tô Trung Thành chia sẻ, hiện nay các động lực tăng trưởng truyền thống trước đây đang dần cạn kiệt.

GS.TS Tô Trung Thành cho rằng, năm 2023 rất khó khăn, không những thế tổng cung về mặt dài hạn chưa được cải thiện một cách đáng kể. Có một điểm quan trọng đó là tổng cầu suy giảm rất mạnh.

Ông Thành nêu rõ: “Cho đến thời điểm hiện tại, những thành tố quan trọng của tổng cầu như đầu tư, tiêu dùng hay là cán cân thương mại vẫn chưa phải đã đạt mức mong muốn để thúc tốc độ tăng trưởng của năm nay. Chính vì thế, từ nay cho đến cuối năm, chúng ta cần phải có những động thái để duy trì, tăng cường tổng cầu”.

Các chuyên gia cho biết, trong bối cảnh động lực tăng trưởng truyền thống trước đây cạn kiệt thì kinh tế số có thể trở thành động lực tăng trưởng mới quan trọng. Nguồn ảnh: Internet

Đâu là động lực tăng trưởng mới cho kinh tế Việt Nam?

GS.TS Tô Trung Thành nhấn mạnh, trong giai đoạn Việt Nam hiện nay, khi mà nền kinh tế đang gặp vấn đề suy giảm về tổng cầu, khả năng năm nay tăng trưởng có thể không đạt được mục tiêu của Chính phủ đề ra. Và kinh tế số là một trong những động lực mới quan trọng nhằm góp phần đưa nền kinh tế quay trở lại với quỹ đạo.

Và một trong những điểm đáng chú ý đó là các nhà khoa học có đưa ra một số dự báo, định lượng về tỷ lệ đóng góp của kinh tế số trong nền kinh tế, khả năng tác động của kinh tế số đến với năng suất, tính cạnh tranh của nền kinh tế.

Nhiều chuyên gia nhận định, kinh tế số có tác động rất mạnh trong việc tăng cường năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, năng suất lao động của doanh nghiệp.

GS. Peter J. Morgan - Viện Ngân hàng phát triển châu Á (ABDI) cho biết, việc fintech đang thay đổi nền kinh tế tài chính theo những cách cơ bản từ việc quản lý đầu tư cho đến huy động vốn, hình thức tiền tệ. Và công ty trong lĩnh vực fintech cũng đã tháo dỡ được các rào cản, mở rộng khả năng tiếp cận các dịch vụ tài chính, thách thức sự hiểu biết truyền thống về cách thức hoạt động của tài chính.

Nguồn ảnh: Internet

Cũng theo GS.TS Tô Trung Thành, dù năm 2023 Việt Nam không đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP đề ra tuy nhiên để tạo đà cho năm tới, đảm bảo được mục tiêu tăng trưởng bền vững thì bên cạnh việc gia tăng, tập trung tổng cầu cần chú vào các chính sách trọng cung.

Ông Thành lưu ý: “Một trong những điểm của chính sách trọng cung là rất quan trọng, đó chính là cải thiện về mặt thể chế, tạo điều kiện môi trường một cách tốt nhất cho các thành phần kinh tế”.

Và để hỗ trợ cho doanh nghiệp tư nhân, đã có nhiều chính sách được bung ra trong những năm qua. Nổi bật là chính sách giảm thuế, hạ lãi suất. Tuy nhiên, một trong những điểm cần phải tháo gỡ một cách mạnh mẽ hơn nữa đó là về mặt pháp lý.

Theo đó, các cơ quan, ban ngành cần phải tích cực hơn để tháo gỡ vướng mắc khi thực thi các chính sách để tạo ra môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, thân thiện với nhà đầu tư.