Ngành thủy sản nỗ lực tìm hướng đi bền vững

Xuất khẩu thủy sản khó “bùng nổ” trong ngắn hạn

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, ước tính kim ngạch xuất khẩu thủy sản tháng 9/2023 ước đạt 862 triệu USD, tương đương với cùng kỳ, và tăng nhẹ 16 triệu USD so với tháng 8. Xuất khẩu thủy sản tính đến hết quý III đạt trên 6,6 tỷ USD, giảm 22% so với cùng kỳ.

Một số sản phẩm xuất khẩu chủ lực trong tháng 9 đã lấy lại được sự cân bằng so với cùng kỳ, trong đó, xuất khẩu cá ngừ và tôm trong tháng qua đều đạt ngang với tháng 9/2022. Mặt hàng cá tra cũng ghi nhận tăng trưởng dương 9% so với cùng kỳ. Các sản phẩm khác như cua, ghẹ, bạch tuộc, mực vẫn ghi nhận mức xuất khẩu thấp hơn, song giảm chỉ từ 6-12%.

Xuất khẩu thủy sản khó “bùng nổ” trong ngắn hạn

VASEP cho biết Mỹ đã trở lại vị thế số 1 với kim ngạch nhập khẩu thủy sản từ Việt Nam trong tháng 8/2023 đạt 165 triệu USD, tăng gần 4% so với cùng kỳ.

Xuất khẩu cá tra vẫn thấp hơn 24%, tuy nhiên xuất khẩu mọi sản phẩm chủ lực khác sang Hoa Kỳ đều đã phục hồi. Kim ngạch xuất khẩu trong tháng 8 so với cùng kỳ như sau: cá ngừ tăng 2%, tôm tăng 11%, cá biển khác tăng 12%, cua ghẹ, mực bạch tuộc, nhuyễn thể có vỏ đều tăng từ 24-56%.

Xuất khẩu thủy sản tới Hoa Kỳ sau 8 tháng đã chạm mốc 1 tỷ USD. Thị trường này dự báo sẽ đóng góp 1,7 tỷ USD cả năm nay vào doanh số xuất khẩu thủy sản Việt Nam, ít hơn 23% so với năm ngoái.

Các phân tích cho thấy đơn đặt hàng từ các hãng bán lẻ, nhu cầu nhập hàng phục vụ các lễ hội của năm tới tại trị trường Mỹ đều có xu hướng đi lên. Tháng 11 và tháng 12/2023, dự báo nhu cầu mua thủy sản của Mỹ cũng sẽ tích cực hơn.

Xuất khẩu thủy sản sang Nhật Bản và Trung Quốc chưa cho thấy sự hồi phục rõ nét

Ngoài ra, tuy xuất khẩu thủy sản sang Nhật Bản và Trung Quốc trong tháng 8 cao hơn so với 2 tháng trước, tuy nhiên chưa cho thấy rõ sự hồi phục. Thế nhưng, việc Nhật Bản xả nước thải hạt nhân vẫn phần nào khiến thương mại thủy sản nước này xáo trộn với các thị trường như Trung Quốc. Việc này có thể làm giảm nhập khẩu thủy sản Nhật vào Hàn Quốc, Trung Quốc và một số quốc gia khác.

Theo VASEP nhận định, xuất khẩu thủy sản nước ta trong những tháng cuối năm dần hồi phục và tích cực hơn giai đoạn nửa đầu năm nhờ những tín hiệu khả quan từ thị trường Trung Quốc và Hoa Kỳ.

Thế nhưng, theo dự báo của VASEP, xuất khẩu thủy sản năm 2023 sẽ mang về doanh số 9,2-9,3 tỷ USD nếu không có biến động bất ngờ từ thị trường cũng như nguồn nguyên liệu không bất ngờ giảm mạnh.

Theo bà Lê Hằng, Giám đốc Truyền thông VASEP, xuất khẩu tôm sau 9 tháng đạt 2,55 tỷ USD, vẫn thấp hơn 25% so với cùng kỳ. Thế nhưng, kết quả xuất khẩu trong những tháng gần đây có tín hiệu hồi phục so với những tháng trước đó. Mỹ và Trung Quốc là hai thị trường chủ lực bắt đầu tăng nhu cầu. Theo đó, xuất khẩu sang hai quốc gia này đề chứng kiến mức tăng trưởng dương trong 2 tháng qua.

Trong khối Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), một số thị trường chính như Úc, Canada, Nhật Bản cũng đang tăng nhập khẩu tôm từ Việt Nam.

Theo ông Hồ Quốc Lực - nguyên Chủ tịch VASEP, Chủ tịch Công ty cổ phần thực phẩm Sao Ta nhận định về thị trường thủy sản cuối năm, xuất khẩu quý IV sẽ khó bùng nổ dù mức độ giảm so với cùng kỳ thu hẹp dần. Theo ước tính, kết quả xuất khẩu tôm năm nay chỉ đạt 85-90% so với năm ngoái. Đây là dự báo dựa trên tính chu kỳ, thời điểm này là mùa cao điểm giao hàng, còn năm nay lượng đơn hàng có tăng, tuy nhiên không nhiều và giá bán chưa có sự cải thiện.

Xuất khẩu quý IV sẽ khó bùng nổ

Trong khi đó, tình hình lạm phát tại nhiều thị trường chưa có tín hiệu bình thường trở lại, thậm chí đồng Yên (Nhật Bản) đang ghi nhận ở mức thấp kỷ lục (148 Yên/USD). Mặt khác, Nhật là thị trường xuất khẩu chủ lực hiện nay. Vì lý do này mà sản lượng tôm nuôi giảm mạnh nhưng không xảy ra hiện tượng thiếu nguyên liệu tại các doanh nghiệp chế biến vì nhu cầu xuất khẩu không lớn, trong kho vẫn có nguyên liệu dự trữ.

Ngoài ra, ông Hồ Quốc Lực còn nhấn mạnh một điểm nổi bật là Việt Nam - Hoa Kỳ đã nâng cấp quan hệ song phương lên quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện trong chuyến thăm của Tổng Thống Joe Biden tại Việt Nam vào tháng 9 qua. Theo đó, Mỹ sẽ nhanh chóng xem xét quy chế kinh tế thị trường cho Việt Nam.

Việc xem xét kết thúc vụ kiện chống bán phá giá tôm và cá tra sẽ có nền tảng, và căn cứ vững chắc hơn nếu điều đó được thực hiện sớm. Bên cạnh việc các doanh nghiệp thủy sản chủ động thích nghi ở mọi hoàn cảnh, hy vọng mọi thứ sẽ theo chiều hướng khả quan.

Nỗ lực tìm hướng đi lâu dài

Đại diện Cục Thủy sản đã có những chia sẻ về đề án bảo vệ môi trường trong hoạt động thủy sản. Trong đó, nhiệm vụ đến năm 2023 sẽ triển khai rà soát, xây dựng, hoàn thiện những quy định về pháp luật liên quan đến bảo vệ môi trường lĩnh vực thủy sản. Thực hiện chủ động phòng ngừa, quản lý, kiểm soát nguồn chất thải, ô nhiễm từ các hoạt động thủy sản, quan trắc môi trường phục vụ quản lý.

Đáng chú, đánh giá, kiểm kê vốn tự nhiên thủy sản để phục vụ ngành thủy sản theo hướng phát triển bền vững. Đẩy mạnh các mô hình kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh trong hoạt động thủy sản. Hướng dẫn, kiểm tra, xây dựng khả năng phòng ngừa, cảnh báo nguy cơ sự cố môi trường. Ngoài ra, bảo tồn, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản, hồi phục hệ sinh thái để ngăn chặn đa dạng sinh học suy giảm.