Tọa đàm
Toàn cảnh tọa đàm

Tham dự Tọa đàm có ông Đỗ Thành Trung - Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ông Hồ Sỹ Hùng - Phó Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, cùng đại diện các cơ quan ban, ngành, các chuyên gia kinh tế và các Nhà quản lý doanh nghiệp.

Về phía Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (Petrovietnam), là đơn vị đồng hành vàng cùng tọa đàm, có sự góp mặt của ông Trần Quang Dũng - Ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy, Trưởng Ban Tuyên giáo Đảng ủy, Trưởng Ban Truyền thông và Văn hóa doanh nghiệp Tập đoàn.

Theo tìm hiểu, đến hết năm 2022, Việt Nam còn khoảng 478 doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ và khoảng 198 doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ cổ phần chi phối. Doanh nghiệp nhà nước (DNNN) đang nắm giữ nguồn lực lớn về vốn, tài sản, công nghệ, nhân lực chất lượng cao, đóng góp đáng kể vào ngân sách nhà nước. Riêng các doanh nghiệp chiếm 100% vốn nhà nước, mặc dù chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ trong nền kinh tế (chưa đến 0,1% số doanh nghiệp hoạt động) nhưng lại nắm giữ nguồn lực lớn của nền kinh tế (chiếm khoảng 7% tổng tài sản và 10% vốn chủ sở hữu của toàn bộ doanh nghiệp trên thị trường).

Do đó, khu vực DNNN, đặc biệt là các DNNN quy mô lớn đóng vai trò chi phối, chủ đạo trong những ngành, lĩnh vực quan trọng, thiết yếu của nền kinh tế.

Bên cạnh vai trò thúc đẩy phát triển về kinh tế, DNNN có vai trò lớn trong sản xuất, cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích. Nhiều DNNN tham gia cùng Nhà nước đảm bảo an ninh, quốc phòng, thực hiện các chính sách an sinh xã hội, kết hợp phát triển kinh tế với bảo đảm quốc phòng, an ninh và chủ quyền quốc gia tại các vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo.

Ngoài ra, DNNN thời gian qua cũng đóng vai trò quan trọng trong xây dựng và phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ như hạ tầng giao thông, nông nghiệp, nông thôn, năng lượng, viễn thông… Trong một số thời điểm, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 và những biến động trong khu vực và quốc tế, DNNN, trong đó có DNNN quy mô lớn đã tích cực triển khai và hoàn thành tốt các nhiệm vụ chính trị-xã hội được giao, duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh, phục vụ chính sách điều tiết kinh tế, ổn định kinh tế vĩ mô, bình ổn giá…

Về tình hình thực hiện kế hoạch đến nửa đầu năm 2023, tính đến 30/6/2023, tổng doanh thu của các DNNN trên cả nước đạt gần 690 nghìn tỷ đồng, đạt 50% kế hoạch năm 2023. Lãi phát sinh trước thuế là 67,4 nghìn tỷ đồng. Tổng thuế và các khoản phát sinh nộp NSNN là 67.233 tỷ đồng, đạt 56% so với kế hoạch năm 2023.

Ước tính cả năm 2023, tổng doanh thu của toàn khu vực DNNN đạt hơn 1,4 triệu tỷ đồng, tăng 4% so với kế hoạch đề ra. Tổng lãi phát sinh trước thuế của khu vực DNNN năm 2023 ước đạt hơn 117,3 triệu tỷ đồng, tăng 9% so với kế hoạch đề ra. Tổng thuế và các khoản phát sinh nộp NSNN của DNNN cả năm 2023 ước đạt gần 129 nghìn tỷ đồng, tăng 7% so với kế hoạch.

Như vậy, có thể thấy trong bối cảnh tình hình sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp còn khó khăn chung do tác động của xung đột Nga - Ukraina và các bất ổn của kinh tế thế giới, các DNNN cơ bản đã nỗ lực tổ chức sản xuất kinh doanh đạt kế hoạch đề ra, đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế, ổn định kinh tế vĩ mô.

Theo ông Nguyễn Đức Trung - Phó Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp Bộ Kế hoạch và Đầu tư, vẫn còn nhiều hạn chế, tồn tại trong quá trình quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Tọa đàm
Ông Nguyễn Đức Trung phát biểu tại tọa đàm

Thứ nhất, hiệu quả hoạt động chưa tương xứng với nguồn lực nắm giữ, chưa đạt hiệu quả như kỳ vọng. Do nguyên nhân khách quan, một số Tập đoàn, Tổng công ty có mức lợi nhuận âm, trong đó có những doanh nghiệp có quy mô lớn, có vai trò quan trọng.

Thứ hai, DNNN quy mô lớn chưa thể hiện rõ vai trò nổi bật trong việc dẫn dắt, tạo động lực, thúc đẩy các thành phần kinh tế khác phát triển. Các TĐKT, TCT chưa chú trọng đầu tư vào các ngành, lĩnh vực có tính dẫn dắt, tạo động lực. Mặc dù nắm giữ trên 60% nguồn lực của nền kinh tế, các TĐ, TCT hầu như chưa có các dự án đầu tư phát triển quy mô lớn để tạo động lực bứt phá, sức lan tỏa, hỗ trợ tái cơ cấu và nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế. Năng lực cạnh tranh, ứng dụng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của các DNNN còn hạn chế.

Thứ ba, một số dự án đầu tư còn chậm tiến độ triển khai; công tác thanh quyết toán các dự án xây dựng cơ bản kéo dài làm giảm hiệu quả sử dụng nguồn lực. Việc thực hiện các dự án đầu tư mới của DNNN chưa được thúc đẩy. Tiến độ phê duyệt Đề án tái cơ cấu, Chiến lược, kế hoạch sản xuất kinh doanh giai đoạn 2021-2025 còn chậm. Trừ Tập đoàn Viettel, đến nay hầu hết các TĐKT, TCT thuộc Ủy ban quản lý vốn chưa được phê duyệt chiến lược và kế hoạch sản xuất, kinh doanh.

Ông Trung kết luận, các DNNN cần phải hiện diện với một năng lực mới, diện mạo mới, thay vì chỉ đơn thuần trở thành một công cụ để điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Để làm được điều đó, cần đưa ra những giải pháp có tính đột phá để cởi trói cho DNNN, để DNNN được tự chủ, sáng tạo, phát triển trong một môi trường kiến tạo.

Tại tọa đàm, các đại biểu là đại diện từ các cơ quan quản lý, các chuyên gia, thành viên của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp đã cùng phân tích, đánh giá rõ hơn về tình hình thực hiện đầu tư và hiệu quả đầu tư của doanh nghiệp nhà nước trong thời gian qua; những kết quả đạt được của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp; xác định được những vướng mắc, khó khăn cần tháo gỡ; đề xuất giải pháp theo hướng trọng tâm, đột phá về quản lý phần vốn nhà nước nhằm khơi thông nguồn lực đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước… Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp cần thực hiện vai trò của người nhạc trưởng trong việc điều phối, huy động nguồn lực của 19 doanh nghiệp phục vụ quá trình phát triển kinh tế - xã hội.