Xác định ngành chủ lực trong tương lai của Việt Nam

Theo Doanh Nghiệp & Kinh Doanh, trong 8 tháng năm 2023, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa ước đạt 227,71 tỷ USD, giảm 10% so với cùng kỳ năm 2022. Mức giảm này đã thấp hơn 7 tháng đầu năm (10,6%) và 6 tháng đầu năm (12,1%) nhưng vẫn khá cao. Đây là lần đầu tiên Việt Nam giảm xuất khẩu trong vài năm gần đây.

Các chuyên gia cho rằng, Việt Nam là nền kinh tế có độ mở lớn, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 200% GDP khiến nền kinh tế dễ bị ảnh hưởng từ những biến động bên ngoài.

Nền kinh tế Việt Nam dễ bị tác động bởi những yếu tố bên ngoài

Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Đình Cung - Nguyên Viện trưởng Viện quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), nền kinh tế Việt Nam có độ mở lớn và ngày càng mở rộng hơn. Vì thế nền kinh tế dễ bị tác động bởi những yếu tố bên ngoài.

Ông Cung cho rằng để tránh chịu tổn thương từ bên ngoài, Việt Nam phải sớm thay đổi. Về điểm yếu của nền kinh tế Việt, theo vị chuyên gia, có 3 cấu phần quan trọng là: Khu vực doanh nghiệp FDI, khu vực tư nhân và khu vực doanh nghiệp Nhà nước, những khu vực này vẫn chưa có sự liên kết chặt chẽ và thống nhất với nhau.

Nhằm tăng sức chống chịu với các yếu tố bên ngoài, các cấu phần cần phải liên kết chặt chẽ hơn, khi xuất khẩu có chiều hướng yếu đi cần đến sự hỗ trợ từ thị trường trong nước và ngược lại. Dự báo trong tương lai, nền kinh tế có thể tiếp tục nhận được động lực quan trọng từ khu vực FDI và xuất khẩu, nhưng để phát triển bền vững thì phải thay đổi về căn bản.

Giá rẻ không còn là lợi thế

Theo chuyên gia, trước hết nhằm thu hút vốn FDI và tăng trưởng xuất khẩu thì không thể cứ dựa vào lợi thế giá rẻ. Ông Cung phân tích, những quốc gia lớn hiện có xu hướng thay đổi tư duy, củng cố nền tảng. Nhưng quốc gia này ngày càng gia tăng tính tự lực, tự cường làm chủ chuỗi cung ứng bằng việc dịch chuyển nhà máy về chính quốc hay các nước lân cận. Điều này làm ảnh hưởng mạnh tới chuỗi cung ứng.

Đáng mừng là vị thế của Việt Nam ngày càng đi lên nhờ trở thành đối tác quan trọng của nhiều quốc gia lớn. Mới đây, Việt Nam nâng cấp quan hệ với Mỹ lên mức đối tác chiến lược toàn diện. Sự kiện này đã mở ra nhiều cơ hội hơn cho Việt Nam, đặc biệt là thu hút đầu tư vào các lĩnh vực có hàm lượng công nghệ cao, giá trị gia tăng cao như ngành bán dẫn.

Các doanh nghiệp, tập đoàn hàng đầu của Mỹ trong lĩnh vực bán dẫn vừa qua đánh giá Việt Nam có nhiều tiềm năng, cơ hội để phát triển hệ sinh thái ngành công nghiệp bán dẫn. Theo đó, họ đang nghiên cứu về khả năng đặt nhà máy sản xuất chip tại Việt Nam.

Thu hút đầu tư vào các lĩnh vực có hàm lượng công nghệ cao, giá trị gia tăng cao như ngành bán dẫn

Đi cùng chuyến thăm với Tổng Thống Mỹ Joe Biden, nhiều doanh nghiệp bán dẫn lớn của Mỹ như Intel, Amkor, Marvell, GlobalFoundries đã ký cam kết đầu tư vào Việt Nam. Theo đánh giá, Việt Nam đang ngày càng cải thiện về nguồn nhân lực chất lượng cao, doanh nghiệp nội địa cải thiện năng lực, đây là các yếu tố cần thiết thay vì nguồn nhân lực giá rẻ.

Như vậy, xu hướng cạnh tranh bằng nguồn nhân lực giá rẻ hiện đã đi qua. Nhìn về giai đoạn trước, các hoạt động đầu tư và xuất khẩu ban đầu của Việt Nam gần như đều rơi vào các lĩnh vực có giá trị tăng thấp như dệt may và giày dép. Việt Nam sau đó đã nhanh chóng thăng hạng chuỗi giá trị, phát triển trung tâm lắp ráp điện tử quan trọng thông qua sự đầu tư từ một số “ông lớn” công nghệ.

Chẳng hạn như Samsung, tính đến nay, Samsung đã đầu tư lên tới 18 tỷ USD, chiếm khoảng 1/4 giá trị xuất khẩu Việt Nam. Điều này đã khuyến khích những tập đoàn công nghệ khác như Apple mở rộng hoạt động của họ.

Song theo đánh giá của các chuyên gia, để duy trì động lực xuất khẩu, cần thu hút và phát triển các lĩnh vực cho hàm lượng công nghệ cao như ngành công nghiệp chất bán dẫn. Nguyên nhân vì đây chính là xu hướng dẫn dắt trong tương lai.

Việt Nam thu hút các “ông lớn” chất bán dẫn

Chủ tịch Hiệp hội các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài tại Việt Nam - GS. Nguyễn Mại cho biết, quy mô thị trường chip toàn cầu năm 2022 đạt hơn 600 tỷ USD, dự báo năm 2029 sẽ tăng lên 1.400 tỷ USD, đây chính là cơ hội lớn cho Việt Nam trong thị trường khổng lồ này.

“Công nghệ bán dẫn là “câu chuyện của cả thế giới”, những quốc gia phát triển đều đang ưu đãi để mở rộng nghiên cứu và sản xuất cho ngành này. Vì Việt Nam không có nhiều tiền đầu tư, nên cần dựa vào việc thu hút vốn FDI để phát triển” - Vị chuyên gia nói.

Dòng vốn FDI được cải thiện trong 2 tháng gần đây (Nguồn: VNDriect)

Theo GS. Nguyễn Mại, hiện có 2/3 doanh nghiệp công nghiệp bán dẫn lớn đã xuất hiện tại Việt Nam và ngày càng có nhiều dự án mới đầu tư vào lĩnh vực này. Những cái tên đi đầu trong ngành công nghiệp chất bán dẫn là Samsung và Intel.

Hiện tại, Việt Nam đang là nơi đặt nhà máy lắp ráp và kiểm định lớn nhất của Intel. Theo ước tính, nhà máy này chiếm hơn 50% tổng sản lượng tập đoàn trên toàn cầu. Intel đã tăng vốn đầu tư dự án này lên gần 1,5 tỷ USD vào năm 2021, hiện đang có kế hoạch đầu tư mở rộng nhà máy tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, Samsung tuyên bố kế hoạch xuất linh kiện bán dẫn tại Việt Nam. Việc sản xuất đại trà những sản phẩm lưới bóng chíp bán dẫn của nhà máy Samsung Electro-Mechanics Việt Nam tại Thái Nguyên có khả năng được thực hiện vào cuối năm 2023, sau khi hoàn tất công tác sản xuất thử nghiệm.

Trong năm nay, hai dự án chất bán dẫn nổi bật phải kể đến là nhà máy Hana Micron Vina tại Bắc Giang mới khánh thành và Amkor Technology tại Bắc Ninh dự kiến hoàn thành vào tháng 10 tới đây và sẽ sớm đưa các sản phẩm chất bán dẫn của Việt Nam xuất khẩu ra nước ngoài.