Xuất khẩu thủy sản vẫn còn nhiều khó khăn, dự kiến sẽ kéo dài sang năm 2024

Trong Hội nghị “Thực trạng cung ứng con giống, thức ăn, vật tư nuôi biển; truy xuất nguồn gốc sản phẩm và giải pháp phát triển bền vững nuôi biển Việt Nam” được diễn ra mới đây, đại diện Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) - bà Vương Thị Oanh nhận định: “Tổng tiêu thụ thủy sản toàn cầu trong thời gian tới sẽ không tăng bởi nhu cầu từ thị trường chưa có được sự tăng trưởng lớn”.

Xuất khẩu thủy sản giảm mạnh

Số liệu từ Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho thấy, tính đến hết tháng 10/2023, xuất khẩu thủy sản đã thu về gần 7,5 tỷ USD, so với cùng kỳ năm ngoái giảm đến 20%. Trong đó, tôm chiếm 38% kim ngạch xuất khẩu thủy sản với trị giá trên 2,8 tỷ USD, so với cùng kỳ năm ngoái giảm 24%. Kim ngạch xuất khẩu cá tra đạt mức trên 1m,5 tỷ USD, so với cùng kỳ năm ngoái giảm 28%. Còn đối với xuất khẩu các mặt hàng hải sản, tính đến hết tháng 10/2023 đạt mức 3 tỷ USD, so với cùng kỳ năm trước giảm 8%. Dù vẫn suy giảm tuy nhiên tốc độ lại đang chậm lại.

Đưa ra nhận định cụ thể hơn về từng sản phẩm, bà Oanh cho biết, xuất khẩu tôm Việt Nam hiện nay đã nhìn thấy được tín hiệu tích cực từ các thị trường như Mỹ, Australia, Canada, Bỉ, Đài Loan với mức tăng trưởng dương từ 1 - 54%. Bà Oanh nói: “Xuất khẩu tôm sang Mỹ và Trung Quốc ghi nhận được mức tăng trưởng dương trong thời gian 2 tháng trở lại đây. Ngoài ra, một số thị trường chính trong khối CPTPP như Nhật Bản, Australia, Canada cũng đang tăng nhập khẩu tôm từ Việt Nam”.

Xuất khẩu thủy sản vẫn còn nhiều khó khăn, dự kiến sẽ kéo dài sang năm 2024. Nguồn ảnh: Sưu tầm

Đối với sản phẩm tôm xuất khẩu, trong thời gian 3 quý đầu năm, giá trị xuất khẩu tôm chân trắng (chiếm tỷ trọng 74%) đạt mức 1,9 tỷ USD, giảm 26% còn xuất khẩu tôm sú đạt mức 356 triệu USD (chiếm tỷ trọng 14%), giảm 23%. Còn lại đó là giá trị xuất khẩu tôm các loại với 298 triệu USD, giảm 28%. Trong đó, xuất khẩu tôm khác đóng hộp và tôm khác khô tăng trưởng dương lần lượt 20%, 57%.

Còn đối với mặt hàng cá tra, xuất khẩu sang hầu hết các thị trường, khối thị trường chính đều giảm so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó thì xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, Hong Kong giảm 26%; Mỹ giảm 54%. Brazil giảm 0,4%; CPTPP ghi nhận giảm 31%, Anh giảm 1%, Mexico ghi nhận giảm 41%.

Sản phẩm thủy sản Việt Nam cạnh tranh bằng năng lực chế biến

Đưa ra nhận định về tổng tiêu thụ thủy sản toàn cầu trong thời gian sắp tới, bà Oanh cho hay, tiêu thụ có thể sẽ không cao bởi nhu cầu từ thị trường chưa có sự tăng trưởng lớn. Đối với các thị trường lớn khác như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản được kỳ vọng sẽ gia tăng nhu cầu nhập khẩu nhân dịp cuối năm khi mà tồn kho giảm, các ngày lễ lớn đến gần.

Xét về cơ hội của thủy sản Việt Nam, bà Oanh nói rằng, trong thời gian nhiều năm qua, sản phẩm thủy sản Việt Nam cạnh tranh bằng năng lực chế biến. Điều này đã giúp cho chúng ta có thể tạo ra được sản phẩm xuất khẩu có giá trị cao, giá thành tốt và khắc phục được hạn chế về chi phí sản xuất, vận chuyển. Song song với đó, Việt Nam đã dần khẳng định được vị thế với sản phẩm được ưa chuộng ở các thị trường lớn như Nhật Bản, Úc, Hàn Quốc, Anh,... Song song với đó là duy trì tốt thị phần ở các thị trường cạnh tranh cao như Mỹ, các nước châu u.

Ngoài ra, nhu cầu nhập khẩu từ nhiều thị trường chủ lực có khả năng hồi phục tốt vào dịp cuối năm. Và sản lượng sản xuất ở trong nước vẫn đang được duy trì ở mức tốt.

Bà Oanh dự báo: “Bức tranh ngành thủy sản những tháng cuối năm dù khởi sắc tuy nhiên vẫn còn có nhiều khó khăn. Và những khó khăn này dự kiến sẽ kéo dài từ nay cho đến cuối năm, sang cả năm 2024”.

Nguồn ảnh: Internet

Để có thể tận dụng được những lợi thế sẵn có, đón đầu cơ hội từ thị trường xuất khẩu và thúc đẩy hoạt động xuất khẩu thủy sản, bà Oanh đề nghị các cơ quan quản lý Nhà nước, Hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp, thương nhân cần phải tập trung kiện toàn chuỗi sản xuất, nâng cao chất lượng nguồn cung, phát triển xuất khẩu theo hướng nâng cao giá trị gia tăng, thương hiệu và uy tín.

Song song với đó là cần tập trung vào lựa chọn giống các đối tượng nuôi chủ lực đáp ứng nhu cầu giống; tổ chức sản xuất hiệu quả theo chuỗi giá trị; đẩy mạnh các hoạt động cải tiến và ứng dụng khoa học công nghệ để có thể tăng giá trị, chất lượng và khẳng định thương hiệu Việt Nam.

Đáng chú ý, các doanh nghiệp cũng cần phải nghiêm túc tuân thủ quy định của pháp luật Việt Nam, cam kết quốc tế mà Việt Nam tham gia. Đây chính là vấn đề cơ bản, đảm bảo được môi trường kinh doanh lành mạnh, thuận lợi cho mọi doanh nghiệp trong thương mại xuyên biên giới, đặc biệt là đối với các sản phẩm thực phẩm.

Thủy sản sẽ đi nhanh hơn khi nhiều cửa thông quan được bổ sung thêm

Tại hội nghị, đại diện lãnh đạo tỉnh Lạng Sơn cho biết, trong thời gian 10 tháng đầu năm 2023, ở các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn đã thực hiện xuất khẩu 58 xe hàng thủy sản tươi sống (bao gồm tôm, cua, cá mè) và 130 xe hàng thủy sản đông lạnh (gồm tôm, mực, cá nục); nhập khẩu khoảng 14,8 triệu con động vật thủy sản giống; 11,4 nghìn tấn thủy sản thương phẩm, trên 2,2 nghìn tấn sản phẩm thủy sản ướp lạnh.

Hiện tại, Lạng Sơn cũng đã hoàn tất các hồ sơ đề xuất Bộ Ngoại giao và các bộ, ngành Trung ương báo cáo trình Chính phủ quyết định mở chính thức các lối thông quan (đa chức năng) Cốc Nam (khu vực mốc 1104-1105), Tân Thanh (khu vực mốc 1088/2-1089) thuộc cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị.

Cùng với đó cũng đang thúc đẩy xây dựng thí điểm cửa khẩu thông minh ở tuyến đường chuyên dụng vận chuyển hàng hóa khu vực mốc 1119 - 1120 và lối thông quan hàng hóa khu vực mốc mốc 1088/2-1089 thuộc cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị - Hữu Nghị Quan, tỉnh Lạng Sơn.

Đại diện tỉnh Lạng Sơn thông tin: “Mô hình cửa khẩu thông minh chính là mô hình giao nhận hàng hóa mới, áp dụng khoa học, công nghệ và máy móc hiện đại vào quá trình giao nhận hàng hóa tự động, áp dụng phương thức vận chuyển không người lái di chuyển theo tuyến đường cố định (sử dụng định từ) và những thiết bị cẩu container tự động hóa, dựa trên cơ sở định vị vệ tinh và công nghệ 5G được điều tiết qua trung tâm chỉ huy, thực hiện trao đổi thông tin qua lại về vận chuyển hàng hóa xuyên biên giới, thực hiện việc thông quan 24/7 không gián đoạn”.

Thủy sản sẽ đi nhanh hơn khi nhiều cửa thông quan được bổ sung thêm. Nguồn ảnh: Internet

Với mục đích thúc đẩy hoạt động thông quan hàng hóa nói chung, thúc đẩy xuất khẩu thủy sản Việt Nam nói riêng qua các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn, đề nghị các doanh nghiệp và thương nhân nuôi trồng, xuất khẩu thủy sản thúc đẩy việc chuyển đổi phương thức xuất khẩu theo hướng chính ngạch, chuyên nghiệp hơn. Và công tác nuôi trồng thủy sản, sản xuất sản phẩm động vật thủy sản cần phải chú trọng chuẩn hóa, đồng bộ về chất lượng, bao bì, nhãn mác và an toàn vệ sinh thực phẩm,...

Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam - ông Ngô Xuân Nam cho biết, các doanh nghiệp xuất khẩu sản phẩm thủy sản vào thị trường Trung Quốc cần phải lưu ý: Khoản 4 trong Quy định 248, doanh nghiệp cần phải tuân thủ các thỏa thuận do Hải quan Trung Quốc với cơ quan thẩm quyền quốc gia. Còn trong Quy định 249, bên cạnh những quy định về nhãn mác, hàng hóa, tên khoa học phải cung cấp thêm thông tin về phương thức sản xuất (đánh bắt hoặc là nuôi trồng), khu vực sản xuất, địa chỉ cụ thể vùng nuôi thủy sản.

Ông Ngô Xuân Nam nhấn mạnh: “Mỗi nước đều có những quy định khác nhau, không có nước nào giống với nước nào. Và khi muốn xuất khẩu vào thị trường nào thì cần phải tuân thủ các quy định của thị trường đó. Chúng ta cũng cần phải xóa bỏ đi tư tưởng chấp nhận rủi ro khi xuất khẩu nông sản và thủy sản”.

Cũng theo ông Nam, lý do là bởi hàng hóa của một doanh nghiệp vi phạm quy định của nước nhập khẩu thì không chỉ doanh nghiệp đó bị thiệt hại mà các doanh nghiệp cùng ngành hàng cũng bị ảnh hưởng bởi vì nước nhập khẩu sẽ tăng tần suất kiểm tra chất lượng hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam. Điều này có ảnh hưởng rất lớn đến thời gian thông quan, tốn thêm chi phí cho doanh nghiệp.