Cảnh báo tình trạng công ty chứng khoán cho vay margin “vượt rào”

Nguồn: Internet

Sản phẩm cho vay margin (hay còn gọi là cho vay ký quỹ) được nhiều nhà đầu tư cá nhân trên TTCK Việt Nam ưa chuộng. Nó có thể nhân nhiều lần tài khoản của các nhà đầu tư nhưng cũng có thể khiến họ cháy túi khi thị trường đảo chiều như giai đoạn tháng 11/2022. Do vai trò quan trọng của công cụ này trên TTCK mà UBCKNN thường yêu cầu báo cáo chặt chẽ tình hình cho vay của các công ty chứng khoán định kỳ và đột xuất.

Trong báo cáo cập nhật tới nhà đầu tư về TTCK tháng 7, SGI Capital nêu ra một thông tin đáng lưu ý là tỷ lệ margin thị trường đang tiếp tục tăng và tiến dần về vùng rủi ro (vượt 3,5% vốn hóa thị trường).

Vấn đề đáng lo ngại hiện nay không chỉ nằm ở tình trạng margin tăng cao như đề cập của SGI Capital mà còn ở tình trạng cho vay bát nháo, vi phạm các quy định của những CTCK lớn trên thị trường.

Theo quy định hiện hành của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, tỷ lệ cho vay các mã chứng khoán đủ điều kiện cho vay ký quỹ mà các CTCK được áp dụng tối đa là 50:50, tức là nhà đầu tư có 5 đồng được vay tối đa 5 đồng để mua chứng khoán.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy có tình trạng CTCK vượt rào cho vay các tỷ lệ 3:7, thậm chí 2:8.

Trong vai một nhà đầu tư có nhu cầu sử dụng margin, chúng tôi liên hệ với các nhân sự được giới thiệu là trưởng phòng môi giới, giám đốc môi giới của CTCK VPS, công ty có thị phần môi giới lớn nhất trên sàn chứng khoán Việt Nam hiện nay.

Theo trao đổi với họ, việc cho vay 3:7 được công khai ở nhiều mã chứng khoán. Tức là nhà đầu tư có 3 đồng được vay 7 đồng để mua cổ phiếu. Nói công khai là bởi tài khoản của nhà đầu tư sẽ hiển thị sức mua cụ thể, công khai số tiền, nhà đầu tư được chủ động đặt lệnh mua cổ phiếu trên tài khoản của mình với tỷ lệ cho vay này.

Ảnh thực tế theo tìm hiểu từ nhóm phóng viên

Với mức cho vay lớn hơn 2:8, giới đầu tư nôm na gọi là “đánh kho”, môi giới tại VPS cho biết, nhà đầu tư sẽ không được tự đặt lệnh và cổ phiếu không hiển thị trên tài khoản của nhà đầu tư mà sẽ do môi giới của VPS đặt lệnh cho nhà đầu tư. Các bên ghi nhận số tiền và số cổ phiếu mang tính chất cá nhân với nhau.

“Đánh kho” không phải là hiện tượng mới trên TTCK mà nó đã nở rộ hồi năm 2021 nhưng thời điểm đó phần lớn các kho do cá nhân lập ra nên nhà đầu tư còn e ngại do các bên tin tưởng nhau là chính. Nay nhiều nhà đầu tư được rỉ tai kho do VPS bảo trợ nên yên tâm đánh. Không ít nhà đầu tư “máu mê” thấy tỷ lệ đòn bẩy ở các CTCK đang mở tài khoản thấp đã chuyển sang sử dụng dịch vụ của VPS với kỳ vọng nhân nhiều lần tài khoản.

Lãnh đạo một CTCK khi trao đổi với chúng tôi về tình trạng này đã rất bức xúc, cho rằng đó là cạnh tranh không lành mạnh. Cả thị trường đều biết nhưng không hiểu sao VPS không bị tuýt còi.

Trong bài phân tích về báo cáo tài chính của VPS mà Tài chính Kinh tế Chứng khoán đã đăng tải có dẫn số liệu về tình trạng vay nợ chóng mặt của VPS trong nửa đầu năm nay, với số dư vay nợ tới gần 20.000 tỷ đồng tính đến cuối tháng 6/2023.

Có hay không tình trạng cho vay “lách luật” tại VPS? Đâu là những hệ lụy với thị trường chứng khoán Việt Nam nếu những hành vi này ngang nhiên tồn tại?

Nhóm phóng viên