Góc nhìn về thực trạng ngân hàng “thừa tiền”, khách loay hoay vay vốn đảo nợ

Thông tư 06 của Ngân hàng Nhà nước về quy định được vay vốn để trả nợ ngân hàng khác đã có hiệu lực kể từ ngày 1/9. Chính sách này được kỳ vọng sẽ giúp khách vay đang chịu mức lãi suất cao có thể “dễ thở” hơn, ngoài ra giúp ngân hàng hút khách nhằm chữa bệnh “thừa tiền” diễn ra trong nhiều tháng qua.

Thế nhưng, đa số khách đều than các thủ tục vay không dễ sau gần 1 tháng thực hiện. Cùng với đó là chi phí phát sinh rất lớn. Họ có thể cảm thấy thất vọng và sớm không mặn mà khi cộng vào lãi suất vay mới cũng không giảm là mấy. Do đó, chuyên gia cảm thấy e ngại và bệnh thừa tiền cũng khó chữa.

Ngân hàng sẽ không dễ chữa “bệnh thừa tiền"

Theo TS Lê Đăng Doanh, khách hàng không thể vay và cũng không còn muốn vay nếu không tháo gỡ các rào cản để khách dễ tiếp cận vay vốn đảo nợ ngân hàng. Việc khởi thông dòng tiền của ngân hàng do đó sẽ không thể trôi chảy và ngân hàng sẽ gặp nguy cơ thừa tiền, tuy nhiên không thể giải ngân.

Ông Doanh nói: “Do vậy, muốn thúc đẩy chính sách mới, muốn hút khách thì ngân hàng phải cải cách mạnh mẽ thủ tục, điều kiện cho vay. Có như thế mới kích thích khách vay vốn, mới giải ngân được vốn cho khách hàng và giải tỏa dần dòng tiền".

Theo chuyên gia tài chính, TS. Nguyễn Trí Hiếu, ngân hàng sẽ rất muốn tìm được một tệp khách hàng để cho vay, đặc biệt là những doanh nghiệp có tình hình tài chính sáng sủa, đang là khách của ngân hàng khác, trong bối cảnh đang “ế vốn”.

Bên cạnh đó, tăng trưởng tín dụng của ngân hàng rất thấp nếu không cho khách vay vốn, trong khi hiện tại đã là quý cuối của năm.

Do đó, các ngân hàng hiện nay đang cạnh tranh rất căng thẳng về dữ liệu khách hàng, thậm chí nhiều nhà băng còn chấp nhận hạ trần lãi suất cho vay nhằm tăng sức hấp dẫn.

Thế nhưng, ông Hiếu nói: "Muốn giải bài toán tăng trưởng tín dụng thấp, Chính phủ nên thành lập quỹ bảo lãnh tín dụng quốc gia để bảo lãnh cho các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa vay vốn. Nếu không thì doanh nghiệp, người dân tiếp tục khó vay, còn các ngân hàng tiếp tục ế vốn bởi huy động vào nhiều nhưng cho vay được ít".

Dư địa tăng trưởng tín dụng còn nhiều

Theo ông Hiếu phân tích kỹ hơn về các khoản nợ, hiện tại tại Việt Nam chia thành 5 nhóm nợ bao gồm nợ cần quan tâm, nợ thông thường, nợ dưới tiêu chuẩn, nợ có khả năng mất vốn, và nợ nghi ngờ bị mất vốn.

Ông Hiếu cho rằng không dễ để một ngân hàng mới cho một khách vay trả nợ cũ. Bởi lẽ, ngân hàng cho vay cần phải thẩm định khả năng trả nợ của khách, giá trị tài sản đảm bảo, đặc biệt là tài sản bảo đảm là bất động sản đang sụt gái nghiêm trọng trong thời điểm hiện tại.

Bên cạnh đó, ngân hàng dù cho vay nhưng vẫn phải có một số chi phí nhất định rồi lãi suất mới và mức phạt… cộng lại có thể thấp hơn không nhiều so với lãi suất cũ.

Do những rào cản này mà khách ngần ngại không vay. Vì vậy, những rào cản này chừng nào chưa được tháo gỡ thì bài toán tăng trưởng tín dụng của ngân hàng vẫn khó giải quyết.

Theo TS Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam, dù ngân hàng đang cạnh tranh nhau, tuy nhiên họ vẫn phải có những khoản chi phí cao và thủ tục không đơn giản.

Chuyên gia Lê Duy Bình nói: "Theo thông lệ, các ngân hàng sẽ áp dụng hàng loạt phí có liên quan như phí phạt 1-3% đối với các khách hàng tất toán khoản vay trước hạn trong 1-5 năm đầu. Khoản vay mới cũng sẽ phải kèm theo hợp đồng bảo hiểm mới, phí xử lý tài sản thế chấp và những chi phí khác. Tất cả sẽ làm tăng thêm chi phí đối với khách hàng.

Nếu không được gỡ khó, khách hàng rất ái ngại khi vay vốn đảo nợ và ngân hàng cũng khó giải ngân để tăng tín dụng”.

Số liệu mới nhất của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho thấy tín dụng toàn nền kinh tế tính đến ngày 15/9/2023 đạt gần 12,6 triệu tỷ đồng, tăng 5,56%. Con số này nếu so với chỉ tiêu của cả năm khoảng 14% thì vẫn còn cách rất xa, trong khi hiện đã gần kết thúc năm.

Theo Phó Thống đốc Đào Minh Tú, việc thúc đẩy vốn tín dụng vào nền kinh tế đang gặp nhiều khó khăn, gây nên tình trạng thừa tiền.

Thực trạng này đáng lưu tâm vì xảy ra khi lãi suất ngày càng giảm và NHNN cố gắng thúc đẩy tín dụng. Kể từ đầu năm, NHNN đã có 4 lần giảm lãi suất điều hành với mức giảm từ 0,5 - 2%/năm, tạo điều kiện để các NHTM giảm lãi suất cho vay.

Lãi suất hiện nay ngày càng giảm

Thậm chí, NHNN ngày 14/8 đã gửi đi văn bản đề nghị các tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng quốc tế tiếp tục hạ lãi suất cho vay tối thiểu 1,5-2%/ năm nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp và người dân.

NHNN trước đó còn có quyết định hiếm thấy khi giao toàn bộ hạn mức tăng trưởng còn lại của năm nay cho các tổ chức tín dụng ngay từ giữa năm.

Theo đó, sự trái ngược đã xuất hiện chỉ trong vòng ít tháng. Tình trạng tắc nghẽn vốn và áp lực thanh khoản vào cuối năm 2022 và đầu năm 2023 khiến cuộc đua lãi suất tiền gửi quyết liệt, thúc đẩy lãi suất cho vay tăng cao.

Trong khi, lãi suất hiện nay ngày càng giảm, khiến dư địa tăng trưởng tín dụng còn nhiều. Tuy nhiên ngân hàng lại đang thừa tiền. Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho rằng đó là do doanh nghiệp không muốn vay, không hấp thụ được vốn.

Thông tư 06 đã có hiệu lực từ ngày 1/9, cho phép ngân hàng được quyền quyết định cho khách hàng vay để trả nợ nhà băng khác. Đặc biệt, quy định này giới hạn cho cả khoản vay phục vụ hoạt động kinh doanh và khoản vay phục vụ nhu cầu đời sống xã hội.

Bởi vậy, khách hàng được dùng đa dạng các loại tài sản nhằm đảm bảo cho khoản vay như tiền mặt, bất động sản, tiết kiệm, tài khoản tiền gửi…

Trước đây người vay sẽ phải tìm cách vay nóng một khoản tiền để tất toán khoản vay nếu muốn chuyển từ ngân hàng A sang ngân hàng B. Tuy nhiên, khách hàng hiện có thể chuyển hồ sơ khoản vay đó từ ngân hàng A sang ngân B một cách trực tiếp.