Thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp

Chỉ có khoảng 6% doanh nghiệp quy mô lớn

Khi nhìn lại bức tranh doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp trong những năm gần đây thấy rõ được rằng đã có khởi sắc, các doanh nghiệp đang trở thành nòng cốt trong chuỗi giá trị nông sản. Mặc dù vậy thì so với yêu cầu, tiềm năng to lớn của nông nghiệp Việt Nam hiện nay thì số doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực này vẫn còn khá là khiêm tốn. Để cho nông nghiệp Việt Nam bứt phá, phát triển hơn nữa thì chúng ta vẫn cần nhiều hơn sự tham gia đầu tư của các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp lớn.

Việt Nam chính là quốc gia có lợi thế về nông nghiệp, tuy nhiên chủ thể sản xuất nông nghiệp vẫn là các hộ gia đình chiếm số đông cho nên sự phát triển của ngành nông nghiệp thiếu đi tính đột phá. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê (từ năm 2017 đến năm 2022), tính đến ngày 31/12/2022, cả nước có 12.094 doanh nghiệp nông nghiệp trong tổng số 89.5876 doanh nghiệp cả nước đang hoạt động, ghi nhận chỉ chiếm gần 1,35% tổng số doanh nghiệp trên cả nước.

Ảnh sưu tầm

Và quy mô đầu tư của các doanh nghiệp vào lĩnh vực nông nghiệp chủ yếu là ở mức nhỏ và siêu nhỏ, chiếm đến 90%, doanh nghiệp nông nghiệp có quy mô vừa cũng chỉ chiếm 4,0%, tiếp đến là doanh nghiệp có quy mô chưa chiếm đến 6%. Từ đó cho thấy, sự phát triển của các doanh nghiệp nông nghiệp trong giai đoạn vừa qua còn khá là khiêm tốn so với tiềm năng cũng như lợi thế phát triển.

Có nhiều doanh nghiệp cho biết, trong những năm qua, mặc dù đã có các chính sách khuyến khích, thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp tuy nhiên thực tế thì quá trình tham gia vẫn còn có nhiều bất cập, khá là rườm rà, trong khi phải chờ thời gian dài doanh nghiệp mới gặt hái được lợi nhuận.

Giám đốc Công ty TNHH San Hà - bà Phạm Thị Ngọc Hà cho biết, để đầu tư vào chăn nuôi thì đầu tiên doanh nghiệp phải tiến hành khảo sát, tìm kiếm mặt bằng phù hợp, hội đủ điều kiện cho cây trồng và vật nuôi thì mới có thể phát triển được. Tiếp theo đó là doanh nghiệp thực hiện việc thương lượng, đền bù hoa màu, công trình trên đất,... để có thể chuyển dịch quyền sử dụng đất, rồi đến thủ tục đầu tư, xây dựng,... phải trải qua nhiều cơ quan và mất nhiều thời gian lẫn công sức.

Cũng theo bà Hà, vấn đề doanh nghiệp bận tâm nhất chính là việc xin phép xây dựng các công trình phục vụ sản xuất trồng trọt, chăn nuôi công nghệ cao ở trên đất nông nghiệp hiện nay vẫn khá là vất vả, bởi vẫn có quan niệm doanh nghiệp sẽ biến đất ruộng thành đất ở. Doanh nghiệp muốn trồng trọt, chăn nuôi ứng dụng, công nghệ cao bắt buộc phải đầu tư xây dựng nhà lưới, nhà kính, chuồng trại hiện đại kể cả nơi ở cho người chăm sóc. Tuy nhiên việc xây dựng trên đất nông nghiệp đang là vấn đề rất khó khăn với nhiều nhà đầu tư.

Bà Hà dẫn chứng: “Hiện nay, chúng ta đã có nhiều chính sách hỗ trợ, thúc đẩy doanh nghiệp đầu tư, tuy nhiên việc tiếp cận chính sách trong thực tế vẫn rất khó khăn, như giá đất, thuế,... Nếu như đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp phải tham gia đấu thầu, lựa chọn nhà đầu tư sẽ rất khó thu hút doanh nghiệp tham gia, vì đầu tư vào nông nghiệp gặp nhiều rủi ro, lợi nhuận thấp nhưng chi phí lại rất cao”.

Mặc dù đã có các chính sách khuyến khích, thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp tuy nhiên thực tế thì quá trình tham gia vẫn còn có nhiều bất cập

Cần có chính sách đủ mạnh

Theo nhận định của giới chuyên gia, thu hút đầu tư vào nông nghiệp trong thời gian qua mặc dù có ghi nhận những biến chuyển nhưng vẫn chiếm tỷ trọng nhỏ, chưa tương xứng so với tiềm năng.

Và đầu tư vào nông nghiệp vẫn còn thiếu yếu tố bền vững, chủ yếu đầu tư theo chiều rộng, nhờ vào tăng diện tích, tăng vụ và nhờ vào các yếu tố đầu vào truyền thống như là lao động, vốn, vật tư cũng như nguồn lực tự nhiên,... cho nên mới chỉ tạo ra được khối lượng nhiều nhưng giá trị lại chưa cao, hiệu quả sử dụng đất cũng như tài nguyên chưa nhiều.

Bên cạnh đó, nông nghiệp luôn là lĩnh vực đầu tư nhiều rủi ro, luôn đối diện với thách thức về biến đổi khí hậu, thiên tai khó lường và hạn hán, xâm nhập mặn; dịch bệnh, giá cả thị trường biến động và sự thay đổi nhu cầu, phương thức tiêu dùng,...

Và thừa nhận sự tham gia của doanh nghiệp, doanh nhân vào kinh tế nông nghiệp vẫn còn khá khiêm tốn, Vụ trưởng Vụ NNPTNT, Ban Kinh tế Trung ương - TS Vũ Mạnh Hùng cho biết, một trong những nguyên nhân chính đó là chưa có chính sách thực sự đủ mạnh để tạo ra sức hút, thúc đẩy doanh nghiệp hướng vào lĩnh vực nông nghiệp. Cũng theo lời ông Hùng, chính sách phát triển doanh nghiệp nông nghiệp chủ yếu tập trung vào việc hỗ trợ, ưu đãi như hỗ trợ giao đất, cho thuê đất; ưu đãi tín dụng; hỗ trợ vốn và giống khi gặp khó khăn do thiên tai và dịch bệnh; hỗ trợ về chế biến sản phẩm; khuyến khích cũng như thu hút đầu tư tư nhân; hỗ trợ chuyển giao công nghệ mới.

Việc thu hút đầu tư vào nông nghiệp trong thời gian qua mặc dù có ghi nhận những biến chuyển nhưng vẫn chiếm tỷ trọng nhỏ. Nguồn ảnh: Sưu tầm

Ông Hùng nhận định: “Chính sách hỗ trợ như thế được xem là khá toàn diện, tuy nhiên thì tính đồng bộ của chính sách, mức độ hỗ trợ của chính sách là chưa tốt. Và đôi khi khâu tổ chức triển khai vẫn còn chậm, nguồn lực bố trí cho triển khai chính sách còn khá khó khăn”.

Cũng theo vị này, để phát triển số lượng, chất lượng doanh nghiệp nông nghiệp trong thời gian tới sẽ phụ thuộc nhiều hơn vào chính sách để từ đó thúc đẩy hình thành nhiều doanh nghiệp nông nghiệp, đáng chú lý là việc chuyển dịch từ khu vực hộ kinh doanh nông nghiệp, hộ đại điền sang hoạt động theo hình thức nông nghiệp để từ đó từng bước thúc đẩy hoạt động kinh tế nông nghiệp phi chính sách sang chính thức.