VASEP: Xuất khẩu thủy sản sẽ “khởi sắc” cuối năm, kỳ vọng đạt trên 9 tỷ USD

Mặc dù xuất khẩu ngành thủy sản chưa đạt được như kỳ vọng nhưng mức độ tăng trưởng âm đã dần thu hẹp. Các doanh nghiệp theo đó đều đẩy mạnh khai thác các thị trường nhỏ để cải thiện doanh số.

Số liệu của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho thấy, trong tháng 8/2023, kim ngạch xuất khẩu thủy sản ước tính đạt 846 triệu USD, dù vẫn thấp hơn 15% so với cùng kỳ, tuy nhiên đó là mức tăng trưởng âm thấp nhất trong nửa năm qua và doanh số cao hơn hẳn so với những tháng trước đó.

Kim ngạch xuất khẩu thủy sản hết tháng 8 ước tính đạt gần 5,8 tỷ USD, thấp hơn gần 25% so với cùng kỳ năm trước.

Tín hiệu có vẻ khả quan hơn, tuy nhiên VASEP đánh giá năm nay, thị trường xuất khẩu thủy sản vẫn khó đoán.

Ngành thủy sản chưa hồi phục như như kỳ vọng

Điều này được phản ánh rõ khi kim ngạch xuất khẩu tháng 5/2023 hồi phục, đạt mức cao 808 triệu USD, tuy nhiên lại chững lại ở tháng 6 và tháng 7. Trong khi đó, hàng năm, xuất khẩu thường tăng dần đều trong nửa cuối năm, nhất là vào quý III.

Xuất khẩu cá tra chỉ ghi nhận ở mức cao nhất vào tháng 3, nhưng rồi lại giảm dần. Xu hướng này xuất hiện ở cả thị trường Trung Quốc và Mỹ, vốn là hai thị trường xuất khẩu lớn nhất của mặt hàng này.

Tháng 8/2023, kim ngạch xuất khẩu cá tra đạt khoảng 167 triệu USD và xuất khẩu tính đến hết tháng 8 đạt tổng cộng gần 1,2 tỷ USD, giảm 34% so với cùng kỳ.

Theo nhận định của bà Lê Hằng, Giám đốc Truyền thông của VASEP, sản xuất và xuất khẩu cá tra của Việt Nam thời gian qua chịu ảnh hưởng bởi 2 yếu tố.

Đầu tiên là nhu cầu của mặt hàng này sụt giảm ở các thị trường lớn như EU, Mỹ và Trung Quốc do kinh tế toàn cầu suy giảm. Tiêu thụ ở thị trường khác cũng suy yếu do lạm phát.

Trong 6 tháng đầu năm ngoái, các doanh nghiệp đã ồ ạt nhập khẩu với kỳ vọng doanh số xuất khẩu và tiêu thụ cá tra tăng trong nửa cuối năm bởi nền kinh tế các nước hồi phục hậu đại dịch.

Tuy nhiên, không như dự đoán, lượng tiêu thụ cá tra không được như mong đợi làm gia tăng lượng tồn kho và kéo dài tới đầu năm nay. Hậu quả là giá nhập khẩu bị cạnh tranh nên mặt hàng cá tra mới cũng bị cạnh tranh về giá.

Chế biến cá tra xuất khẩu

Bà Lê Hằng cho rằng ngành cá tra nói riêng và thủy sản nói chung của nước ta rất kỳ vọng vào việc mở cửa của Trung Quốc. Thế nhưng, kim ngạch xuất khẩu cá tra sang thị trường này thực tế lại giảm tới hơn 30%. Lý do chủ yếu là vì nền kinh tế Trung Quốc gặp khó nên tiêu thụ sụt giảm.

Dẫu vậy, mức sụt giảm kim ngạch cá tra tại thị trường Trung Quốc đang ít dần, từ âm 65% trong tháng 1/2023 còn âm 30% vào tháng 5 và xuống mức âm 7% vào tháng 7/2023.

Điều này cho thấy kỳ vọng xuất khẩu cá tra vào thị trường này sẽ khởi sắc trở lại trong những tháng cuối năm khi nền kinh tế quốc gia tỷ dân khả quan và người tiêu dùng dần thích nghi hậu đại dịch.

Với Mỹ, hiện Việt Nam vẫn là nhà cung cấp hàng đầu về cá tra khi chiếm tới 91% tổng sản lượng nhập khẩu. Thế nhưng, Mỹ lại là thị trường kém lạc quan nhất đối với cá tra Việt Nam trong những tháng đầu năm.

Mỹ đối mặt với lạm phát cao, tồn kho cá tra của các nhà nhập khẩu lớn. Do đó, giá trị xuất khẩu cá tra của nước ta tới Mỹ sụt giảm tới gần 60%.

Việc tìm kiếm cơ hội tại các thị trường nhỏ trong bối cảnh thị trường lớn gặp khó được xem là niềm hy vọng với các đơn vị xuất khẩu cá tra.

Trong bức tranh năm 2023, điểm sáng là việc xuất khẩu cá tra sang một số thị trường nhỏ đang ghi nhận mức tăng trưởng tốt. Ví dụ như xuất khẩu sang Phần Lan tăng gấp 18 lần so với cùng kỳ năm trước; thị trường New Zealand tăng 17%; Thụy Điển tăng 25%, sang thị trường Đức tăng 25%...

Xuất khẩu cá tra cả năm 2023 được dự báo có thể đạt 1,7 tỷ USD, giảm 32% so với cả năm ngoái. Mặt khác, xuất khẩu tôm đạt gần 2,2 tỷ USD trong 8 tháng, giảm 28% so với cùng kỳ. Dù chưa bứt phá, song doanh số xuất khẩu tôm trong 3 tháng gần đây cao hơn hẳn so với những tháng đầu năm.

Sự bứt phá thể hiện rất rõ tại thị trường Mỹ, khi doanh số qua các tháng tăng liên tục. Từ tháng 3, xuất khẩu tôm sang Nhật Bản và Hàn Quốc cũng có tín hiệu tăng nhưng không duy trì được đà tăng liên tiếp.

So với cá tra và tôm, xuất khẩu các mặt hàng hải sản khác giảm nhẹ hơn và duy trì doanh số ổn định. Các thị trường tiêu thụ hải sản lớn nhất là Nhật Bản, chiếm 28,5%, Mỹ 15%, Hàn Quốc 11%, EU chiếm 9%...

VASEP kỳ vọng xuất khẩu thủy sản sẽ khởi sắc hơn trong những tháng cuối năm

Trong số đó, một phần doanh thu của ngành hải sản cũng đến từ các loài hải sản khai thác nhập khẩu vào Việt Nam để chế biến xuất khẩu và gia công xuất khẩu.

Đặc biệt, xuất khẩu cá ngừ sang Hàn Quốc lại tăng ấn tượng trong khi kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này sang các thị trường chính của nước ta đều giảm. Sau 7 tháng, xuất khẩu cá ngừ tới Hàn Quốc đã đạt hơn 7 triệu USD, tăng gấp 2,5 lần so với cùng kỳ.

Theo bà Nguyễn Hà, chuyên gia thị trường cá ngừ, dù đồng Won của Hàn Quốc năm nay mất giá mạnh so với đồng USD làm gia tăng giá cá ngừ nhập khẩu, tuy nhiên Hàn Quốc vẫn phải tăng nhập khẩu từ các nước do sản lượng đánh bắt của đội tàu giảm.

Hiện nay, cá ngừ chế biến và đóng hộp sang Hàn Quốc tăng mạnh, nhất là cá ngừ đóng hộp khi ghi nhận mức tăng 468% so với cùng kỳ năm ngoái. Sự gia tăng này là do người dân xứ sở kim chi thắt chặt tiêu dùng hơn, họ có nhu cầu sử dụng sản phẩm thủy sản giá rẻ do kinh tế suy thoái.

Số liệu của Trung tâm Thương mại Thế giới (ITC) cho thấy trong khi tổng kim ngạch nhập khẩu cá ngừ vào Hàn Quốc giảm 7% về khối lượng trong nửa đầu năm thì nhập khẩu từ Việt Nam tăng gấp hơn 4 lần. Trong tổng nhập khẩu nhóm sản phẩm này của Hàn Quốc, các sản phẩm cá ngừ chế biến đóng hộp của Việt Nam đang chiếm tới gần 77%.

Theo các chuyên gia, người tiêu dùng Nhật có thể sẽ thận trọng với tiêu thụ thủy sản trong nước và tìm đến thủy sản nhập khẩu nhiều hơn sau khi xuất hiện thông tin Nhật Bản xả nước thải nhiễm hạt nhân ra biển. Thủy sản Việt Nam cũng có cơ hội lớn khi các thị trường khác xem xét việc nhập khẩu thủy sản từ Nhật Bản và các quốc gia láng giềng của Nhật.

Theo VASEP kỳ vọng, xuất khẩu thủy sản sẽ khởi sắc hơn trong những tháng cuối năm. Đồng thời, có dự báo tích cực về doanh số xuất khẩu cả năm đạt hơn 9 tỷ USD.