Vừa qua, Hội thảo “Quy định về phòng, chống rửa tiền và vai trò của phòng, chống rửa tiền trong giao dịch tiền mã hoá” đã được tổ chức để triển khai những quy định về phòng chống rửa tiền theo pháp luật, qua đó khuyến cáo nguy cơ rửa tiền trong các giao dịch tiền mã hoá, tài sản số, trong bối cảnh chưa có đủ hành lang pháp lý và tổ chức tội phạm dùng phương thức tinh vi để rửa tiền.

Theo TS. Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng, từ tháng 3/2023, Luật Phòng, chống rửa tiền đã có hiệu lực. Sau đó, Nghị định 19/2023 được Chính phủ ban hành cũng quy định chi tiết về một số điều của Luật Phòng, chống rửa tiền hay Thông tư số 09/2023 của Ngân hàng Nhà nước cũng đã hướng dẫn thực hiện một số điều của luật này. Thế nhưng, tiền mã hóa vẫn được sử dụng để thanh toán trong những năm qua và không loại trừ có cả hành vi rửa tiền thông qua tiền này.

Đẩy mạnh công tác phòng, chống rửa tiền qua giao dịch tiền mã hóa
TS. Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng

Ông Phan Đức Trung – Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Blockchain Việt Nam nhận định, tiền mã hóa là lĩnh vực chưa có quy định rõ ràng về pháp lý, và khối lượng giao dịch thực tế tại Việt Nam hiện nay đứng thứ 15 toàn cầu và có mức độ chấp nhận đứng đầu thế giới.

Một số liệu từ Chainalysis được Bộ Tư pháp Mỹ cho thấy trong giai đoạn từ 10/2021 – 10/2022, tổng giá trị tiền mã hoá Việt Nam nhận về đạt gần 90,8 tỷ USD. Trong đó, có 956 triệu USD là các hoạt động bất hợp pháp.

Về địa chỉ truy cập, sàn giao dịch Binance.com là nền tảng được dùng nhiều nhất để giao dịch tiền mã hóa của người dùng Việt với gần 42 triệu lượt truy cập kể từ ngày 1/10/2021-1/10/2022.

Theo vị chuyên gia này, tội phạm đã lợi dụng công nghệ hiện đại trong bối cảnh thị trường tiền ảo tăng trưởng mạnh mẽ và hành lang pháp lý thiếu hụt để thực hiện hành vi bất chính nhằm thu lợi như tham nhũng, tài trợ khủng bố, rửa tiền…

Đáng chú ý, gần đây Việt Nam bị đưa vào danh sách xám các quốc gia cần tăng cường những quy định về phòng, chống rửa tiền (AML) theo giám sát của FATF. Danh sách này có 20 nước, trong đó có Syria, UAE, Panama hay Quần đảo Cayman. FATF cho biết sẽ bảo đảm tính độc lập của các cơ quan chịu trách nhiệm điều tra về tội phạm tài chính, cũng như đẩy mạnh hợp tác quốc tế về vấn đề chống rửa tiền.

Hiệp hội Blockchain Việt Nam khuyến nghị các định chế tài chính cần làm 3 nhiệm vụ là Nhận diện giao dịch tài sản số, xây dựng quy trình và chuẩn bị tốt nhân sự nhằm tăng cường hoạt động phòng chống rửa tiền qua tiền mã hóa cũng như tài sản số một cách hiệu quả.

Theo Bộ Luật dân sự Việt Nam công nhận, tài sản số là một tài sản, dù chưa có văn bản pháp lý nào cụ thể về tiền mã hóa nhưng loại tài sản này vẫn có cơ sở được pháp luật công nhận. Các tổ chức tài chính, tín dụng cần nhận diện và học hỏi các phân loại nó theo các quy tắc của Basel, BIS và IFRS.

Ngoài ra, cần xây dựng các Quy trình và kiểm soát tuân thủ đối với các hoạt động về chống rửa tiền về tài sản mã hóa với các tài khoản cá nhân. Các giao dịch tài sản mã hoá thực hiện qua P2P hiện tại có thể căn cứ theo các quy định trong Luật Phòng và chống rửa tiền áp dụng từ tháng 3/2023.

Cần chuẩn bị nguồn lực chất lượng cao, không chỉ chờ vào luật hay cơ quan nhà nước mà còn phải chủ động thực thi vì tầm nhìn của các lãnh đạo ngân hàng.

Cùng với Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, Hiệp hội Blockchain Việt Nam cam kết đẩy mạnh các nguyên tắc quản trị và tuân thủ theo thông lệ quốc tế. Ngoài ra, hỗ trợ các định chế tài chính để chia sẻ kinh nghiệm cũng như xúc tiến hợp tác, phát triển trong những lĩnh vực nói trên.