Kiến nghị người từ 75 tuổi trở lên sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí

Bộ trưởng Bộ LĐTB&XH Đào Ngọc Dung đã trình bày Tờ trình Dự án Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) vào chiều ngày 2/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 6.

Tăng quyền lợi nhằm thu hút lao động tham gia đóng BHXH

Bộ trưởng Bộ LĐTB&XH cho biết, việc sửa đổi Luật để xử lý những bất cập và vướng mắc từ thực tiễn. Đồng thời, mở rộng và tăng quyền, lợi ích nhằm thu hút người lao động tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH).

Dự Luật đã theo sát 5 chính sách được phê duyệt bởi Quốc hội là Xây dựng hệ thống BHXH đa tầng, linh hoạt; mở rộng diện bao phủ đối tượng tham gia; mở rộng diện bao phủ đối tượng thụ hưởng BHXH (lương hưu, BHXH hằng tháng và trợ cấp hưu trí xã hội); bổ sung nội dung quy định quản lý thu, đóng BHXH; đa dạng hoá danh mục, cơ cấu đầu tư quỹ BHXH theo nguyên tắc an toàn, bền vững, hiệu quả.

Quang cảnh phiên làm việc chiều 2/11

Dự Luật lần này đã tiếp thu ý kiến từ Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến thẩm tra của Ủy ban Xã hội và ý kiến của các cơ quan của Quốc hội khi bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội để hình thành hệ thống BHXH đa tầng, dựa trên định hướng tại Nghị quyết số 28-NQ/TW. Như vậy, người Việt Nam từ 75 tuổi trở lên mà không có trợ cấp BHXH hằng tháng và trợ cấp xã hội hằng tháng khác và lương hưu thì sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội từ ngân sách nhà nước.

Ngoài ra, Dự thảo cũng có thêm quy định người lao động khi đến tuổi nghỉ hưu mà chưa đủ thời gian đóng BHXH để được hưởng lương hưu (chưa đủ 15 năm đóng) hay chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội (chưa đủ 75 tuổi) sẽ được chọn hưởng trợ cấp hằng tháng cho thời gian trước khi đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, tùy theo tiền lương, thời gian đóng, thu nhập tháng đóng BHXH của người lao động. Ngoài ra, được hưởng bảo hiểm y tế (BHYT) do ngân sách nhà nước đảm bảo trong thời gian được hưởng trợ cấp hàng tháng.

Với quy định này, sẽ giúp gia tăng thêm đối tượng hưởng trợ cấp hàng tháng mà ngân sách nhà nước không phát sinh nhiều. Nếu không hưởng BHXH một lần, người lao động có thời gian đóng BHXH bắt buộc 5 năm có thể được hưởng trợ cấp hàng tháng ngay từ khi đủ tuổi nghỉ hưu thay vì phải chờ đến 75 tuổi với mức thấp nhất bằng mức trợ cấp hưu trí xã hội.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nêu: “Dự kiến, tổng số người được hưởng quyền lợi từ chính sách này tăng lên trên 800 nghìn người do giảm tuổi và khoảng 300 nghìn người do liên kết tầng trợ cấp hưu trí xã hội với tầng BHXH cơ bản (BHXH bắt buộc và tự nguyện)".

Giảm thiểu thời gian đóng BHXH tối thiểu để nhận lương hưu

Bộ trưởng Bộ LĐTB&XH cho biết, Điều 64 của Dự thảo Luật cũng sửa lại điều kiện để hưởng chế độ hưu trí theo hướng giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu, qua đó hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm còn 15 năm, nhắm tới còn 10 năm với mức hưởng được tính toán phù hợp để tạo điều kiện cho người lao động cao tuổi, thụ hưởng quyền lợi BHXH khi có số năm tham gia BHXH thấp.

Theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, một số nhóm đối tượng có cơ hội để tham gia BHXH nhờ quy định này như tham gia muộn (45-47 tuổi mới bắt đầu tham gia) hoặc tham gia không liên tục, làm công việc đặc thù có thời gian làm nghề ngắn dẫn đến khi đến tuổi nghỉ hưu vẫn không có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội và cũng có cơ hội được hưởng lương hưu hàng tháng và được hưởng bảo hiểm y tế.

Kiến nghị người từ 75 tuổi trở lên sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí

Ngoài ra, quy định cũng giúp giảm số người hưởng BHXH một lần vì đủ điều kiện để hưởng lương hưu. Người lao động có thời gian đóng BHXH dài hơn vẫn có thể được hưởng lương hưu với tỷ lệ hưởng lương cao hơn hoặc giữ nguyên so với quy định hiện hành.

Dự Luật đề xuất 2 phương án để giảm tình trạng hưởng BHXH một lần, giúp người lao động được hưởng tối đa các quyền lợi dài hạn khi họ đến tuổi nghỉ hưu. Đó là quy định hưởng BHXH một lần đối với hai nhóm người lao động khác nhau: nhóm lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực trở đi (dự kiến 1/7/2025) thì không được nhận BHXH một lần mà chỉ giải quyết hưởng BHXH một lần một số trường hợp đi kèm) và nhóm người lao động đã tham gia BHXH trước khi Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực, sau 12 tháng nghỉ việc và chưa đủ 20 năm đóng BHXH có nhu cầu thì được nhận BHXH 1 lần.

Ở phương án 2, người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất khi sau 12 tháng họ không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, không tham gia BHXH tự nguyện và có thời gian đóng chưa đủ 20 năm. Số thời gian đóng còn lại được bảo lưu để người lao động có thể tiếp tục tham gia cũng như hưởng những quyền lợi BHXH.

Các tình huống phát sinh

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh trình bày báo cáo thẩm tra Dự án Luật BHXH (sửa đổi), về cơ bản Ủy ban nhất trí với quan điểm và mục tiêu chỉ đạo xây dựng dự án Luật đã nên trong tờ trình của chính phủ.

Thế nhưng, đề xuất Cơ quan soạn thảo chú ý các chính sách và ảnh hưởng của chính sách phải nhắm tới triển khai mục tiêu trong Nghị quyết số 28 của Ban chấp hành Trung ương khóa XII về cải cách chính sách BHXH đã xác định và phù hợp, có thể đảm bảo của ngân sách nhà nước và khả năng cân đối quỹ BHXH về lâu dài.

Ngoài ra, phân tích tính ưu việc của các chính sách rõ ràng, dự liệu được các tình huống phát sinh khi thực hiện chính sách từ người lao động và người sử dụng lao động. Thúc đẩy công tác tham vấn công chúng, kịp thời thông tin và tạo sự đồng thuận cao, cũng như củng cố niềm tin, tăng sự hài lòng của người dân và chủ thể đóng BHXH.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành nội dung phiên họp

Ủy ban Xã hội đồng tình với việc bổ sung tầng trợ cấp xã hội như kiến nghị của Chính phủ. Đó là một trong những giải pháp giúp mở rộng diện bao phủ đối tượng hưởng các chế độ hưu trí đa dạng, không chỉ dựa vào cơ sở đóng góp của cá nhân mà còn dựa vào sự hỗ trợ của Nhà nước (phi đóng góp) để nhắm tới mục tiêu bao phủ BHXH toàn dân.

Thế nhưng, Uỷ ban Xã hội kiến nghị Cơ quan soạn thảo đánh giá các tác động của việc quy định trợ cấp hưu trí xã hội đối với ngân sách nhà nước kỹ càng, việc đưa các các đối tượng thuộc phạm vi điều chỉnh và áp dụng của Luật Người cao tuổi sang dự án Luật này và đối với chính sách khuyến khích người lao động tham gia BHXH tự nguyện

Ngoài ra quy định rõ các chuyển kinh phí và thanh toán, quyết toán, trong đó gồm xác định nội dung chi trả BHYT rõ ràng, nghiên cứu bổ sung quy định huy động các nguồn lực xã hội đối với vấn đề này một cách linh hoạt.

Các đại biểu Quốc hội sẽ thảo luận tại tổ về Dự án Luật này sau khi nghe tờ trình và thẩm tra.