Ủy ban Thường vụ Quốc hội (12/10) đã thảo luận về báo cáo triển khai Nghị quyết 43 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ chương trình hồi phục và phát triển kinh tế, xã hội.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch & Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã trình bày báo cáo, nêu rõ Nghị quyết 43 quy định về việc hỗ trợ lãi suất vay 2% trị giá 40.000 tỷ đồng từ các ngân sách qua các ngân hàng thương mại dành cho một lĩnh vực quan trọng, các hợp tác xã, doanh nghiệp, hộ kinh doanh có thể trả nợ, có khả năng hồi phục; cho vay xây dựng nhà ở xã hội, cải tạo chung cư cũ, nhà cho công nhân thuê mua và mua có hạn cuối giải ngân đến hết năm, tức ngày 31/12/2023.

Thế nhưng, tính đến cuối tháng 8/2023 (sau gần 1,5 năm triển khai), giải ngân chính sách này mới được 781 tỷ đồng, nghĩa là 1,95% nguồn lực bố trí. Gói hỗ trợ lãi vay này dự kiến sẽ giải ngân 1.408 tỷ đồng đến hết năm, nghĩa là còn hơn 38.590 tỷ đồng không dùng hết.

Tại sao giải ngân gói hỗ trợ lãi suất chỉ đạt 1,95%?
Giải ngân gói hỗ trợ lãi suất mới chỉ đạt 1,95%

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đã chỉ ra nhiều lý do khiến chính sách này giải ngân ở mức rất thấp. Và một trong số nguyên nhân là tâm lý ngại thanh, kiểm tra của khách hàng.

Ông Dũng nêu: “Doanh nghiệp đủ điều kiện nhưng chọn không vay do ngại bị thanh, kiểm tra. Họ cân nhắc giữa lợi ích từ việc được hỗ trợ lãi suất và chi phí phát sinh nếu nhận hỗ trợ, như phải theo dõi chứng từ, tuân thủ các thủ tục hậu kiểm, kiểm toán của cơ quan Nhà nước”.

Bên cạnh đó, khách hàng cũng lo ngại bị cơ quan có thẩm quyền xác định phải thu hồi tiền hỗ trợ lãi suất vì khoản này đã được hạch toán vào lợi nhuận doanh nghiệp và chia cổ tức. Hơn nữa, việc xác định đối tượng có đủ điều kiện có khả năng hồi phục theo Nghị quyết 43 không dễ dàng.

Theo phân tích của Bộ trưởng Dũng, nhiều doanh nghiệp khó khẳng định có thể hồi phục hay không dù có khả năng để trả nợ. Hay cũng có những đơn vị đạt doanh thu và lợi nhuận cao ở thời dịch bệnh, nhưng hiện kinh tế khó khăn nên khó để đánh giá đáp ứng tiêu chí “phục hồi”.

Dẫn số liệu của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Uỷ ban kinh tế cho biết, chỉ có 29,5% doanh nghiệp biết đến chính sách hỗ trợ lãi suất 2% này. Theo khảo sát của VCCI, có 2% doanh nghiệp nhận được khoản vay từ gói này, tuy nhiên gần 57% đơn vị gặp khó khi triển khai thủ tục tiếp cận khoản vay.

Chính sách hỗ trợ lãi suất 2% là một giải pháp giúp người dân và doanh nghiệp giảm chi phí, khôi phục sản xuất, hỗ trợ hồi phục và kích thích kinh tế tăng trưởng. Thế việc, việc giải ngân được hết gói này là không khả thi.

Cơ quan thẩm tra của Quốc hội nhận định, điều này chỉ ra rằng việc đề xuất, xây dựng chính sách chưa sát với thực tế, việc triển khai gặp nhiều vướng mắc do quy trình thủ tục.

Tổng thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường đồng quan điểm với Uỷ ban kinh tế. Theo ông, nhiều doanh nghiệp cũng nói thật về khó khăn thủ tục, điều kiện vay, nên không hứng khởi với chính sách.

Chính phủ vẫn đề xuất tiếp tục triển khai gói hỗ trợ lãi suất này dù giải ngân đạt thấp. Theo Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Hậu Giang cho thấy việc thực hiện rất tốt nội dung này và có kiến nghị tiếp tục đẩy mạnh triển khai chính sách tên. Ông đồng tình với đề xuất tiếp tục triển khai gói hỗ trợ đến hết năm. Và sẽ nhất trí không làm nữa nếu việc thực hiện quá khó.

Ngoài ra, Uỷ ban Kinh tế cũng lưu ý Chính phủ về việc cần tính toán nhu cầu, trình tự thủ tục hỗ trợ trước khi ban hành chính sách. Cần hủy dự toán, kế hoạch vốn theo đúng quy định tại nghị quyết và Luật Ngân sách nhà nước khi hết thời gian giải ngân của chương trình.