Sau khi Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc, thừa ủy quyền Chính phủ đọc tờ trình, Quốc hội sẽ thảo luận về việc cân nhắc kéo dài thời gian giảm thuế VAT 2% tới giữa năm 2024 vào chiều ngày 20/11. Dự thảo nghị quyết Chính phủ trình cho thấy mức thuế này sẽ không được áp dụng đối với các lĩnh vực, dịch vụ như ngân hàng, chứng khoán, viễn thông, bất động sản… và các sản phẩm chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Theo tính toán của Chính phủ, ngân sách có thể giảm thu khoảng 4.175 tỷ đồng mỗi tháng khi nới thời hạn giảm 2% thuế VAT tới giữa năm 2024. Theo đó, khi áp dụng trong 6 tháng, ngân sách giảm tương ứng 25.000 tỷ đồng (khoảng 1 tỷ USD).

Tiếp tục giảm 2% thuế VAT sẽ khiến ngân sách giảm thu 25.000 tỷ đồng
Chính phủ tính toán ngân sách sẽ giảm 25.000 tỷ đồng nếu tiếp tục cho một số mặt hàng giảm 2% thuế VAT tới giữa năm 2024

Thế nhưng, đặc điểm quan trọng của thuế VAT là gánh nặng thuế được chia sẻ giữa người tiêu dùng và doanh nghiệp, do đó, cả hai đối tượng này sẽ cùng hưởng lợi khi thuế VAT giảm. Cụ thể, việc kéo dài thời hạn giảm 2% thuế VAT sẽ giúp doanh nghiệp giảm bớt chi phí sản xuất, giá thành và có thể tăng doanh số, còn người dân sẽ hưởng lợi trực tiếp vì giảm chi phí trong chi tiêu.

Theo Ủy ban Tài chính ngân sách, hầu hết các ý kiến đều đồng ý kéo dài triển khai chính sách giảm 2% thuế VAT để kinh tế hồi phục nhanh hơn.

Thế nhưng, một số quan điểm không đồng tình vì nghĩ rằng đó chỉ là biện pháp tình thế. Minh chứng là việc giảm thuế VAT vào những tháng cuối năm nay không phản ánh tác động lớn tới kích cầu tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế như nhận định của Chính phủ. Số liệu của cơ quan thống kê cho thấy trong quý III, tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng chỉ tăng 7,3%, thấp hơn so với mức tăng của các quý trước.

Bên cạnh đó, cũng có quan điểm cho rằng tác động giảm thu ngân sách khoảng 25.000 tỷ đồng chưa dự báo được mức độ cũng như ngành hàng sẽ chuyển biến khả quan nếu tiếp tục áp dụng cách giảm thuế như vậy.

Trong khi, số khách đang muốn giảm thuế VAT từ 10% còn 8% đối với tất cả các hàng hóa và dịch vụ.

Dự thảo nghị quyết cho thấy Chính phủ đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ quyết định việc giảm thuế VAT tiếp hay không trên cơ sở đề xuất sau ngày 30/6/2024 - thời điểm chính sách giảm thuế hết hiệu lực.

Chính phủ giải trình rằng việc này nhằm đảm bảo điều hành chính sách tài khóa linh hoạt. Tuy nhiên, khi thẩm tra thì Ủy ban Tài chính ngân sách không đồng tình vì Hiến pháp 2013 cho thấy Quốc hội là cơ quan quy định, sửa đổi hay bỏ các loại thuế. Do đó, việc quyết định giảm thuế VAT thuộc thẩm quyền của Quốc hội, cơ quan thẩm tra.

Theo đó, nếu tới giữa năm sau, Chính phủ nhận thấy cần giảm thuế VAT đến hết năm sẽ triển khai theo quy trình thủ tục văn bản pháp luật, trình Quốc hội cân nhắc tại kỳ họp thứ 7.

Cũng theo nhận xét của Uỷ ban Tài chính ngân sách, việc chính sách ban hành 6 tháng 1 lần cho thấy sự thiếu tính dự báo và tính ổn định. Bởi vậy, cơ quan thẩm tra đề nghị cần có giải pháp để cải thiện chất lượng xây dựng chính sách và hoàn thiện thể chế, pháp luật.