Cần có chính sách hỗ trợ đầu tư sau khi áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu 15%

Lo ngại ảnh hưởng đến việc thu hút vốn FDI

Theo số liệu từ Tổng cục Thuế, có khoảng 122 tập đoàn nước ngoài đầu tư vào Việt Nam chịu ảnh hưởng của thuế tối thiểu toàn cầu (TTTC) 15% nếu như chính sách này được áp dụng từ năm 2024. Theo đó thì nếu như các quốc gia khác đều áp dụng thuế TTTC từ năm 2023 thì các quốc gia có công ty mẹ đang đầu tư ở Việt Nam sẽ được thu thêm phần thuế chênh lệch trong năm 2023 ước tính trên 14.600 tỷ đồng.

Trong đó thì Hàn Quốc có 18 tập đoàn đầu tư ở Việt Nam, ước tính số thuế chênh lệch phải nộp ở Hàn Quốc trong năm 2023 là hơn 10.700 tỷ đồng. Hay 36 tập đoàn đa quốc gia Nhật Bản đầu tư ở Việt Nam thì số thuế chênh lệch phải nộp ở Nhật Bản trong năm 2024 ghi nhận là hơn 250 tỷ đồng.

Tổng cộng, nếu như Việt Nam không áp dụng thuế TTTC từ năm 2024 mà các nước khác áp dụng, phần thuế chênh lệch ước đạt trên 14.600 tỷ đồng sẽ được nộp về quốc gia có công ty mẹ. Cũng chính vì thế mà các chuyên gia đều cho rằng Việt Nam phải sớm ban hành quy định để có thể thực hiện áp dụng chính sách này như các nước khác.

Theo số liệu từ Tổng cục Thuế, có khoảng 122 tập đoàn nước ngoài đầu tư vào Việt Nam chịu ảnh hưởng của thuế tối thiểu toàn cầu (TTTC) 15% nếu như chính sách này được áp dụng từ năm 2024

Và trong báo cáo xin ý kiến thẩm định đề nghị xây dựng Nghị quyết áp dụng thí điểm chính sách hỗ trợ đầu tư, Bộ KH-ĐT cho biết, việc áp dụng thuế TTTC sẽ gây ra ảnh hưởng trực tiếp đến mục tiêu thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Khi đó thì mục tiêu thu hút vốn FDI của Việt Nam sẽ gặp thách thức rất lớn. Ngoài ra, việc mở rộng đầu tư các dự án hiện hữu cũng có nguy cơ giảm sút. Lý do là bởi có rất nhiều dự án quy mô lớn đang thuộc ngành công nghệ cao, ngành ưu đãi đầu tư với mức thuế suất thấp hơn 15%. Nếu như áp dụng mức thuế TTTC 15% thì những lợi ích mang đến từ chính sách ưu đãi thuế mà các công ty hưởng ở Việt Nam sẽ không còn nữa, từ đó sẽ ảnh hưởng đến tính hấp dẫn của thị trường Việt Nam trong việc thu hút đầu tư nước ngoài.

Hơn thế, luật Đầu tư nước ngoài của Việt Nam luôn nhất quán nguyên tắc bất hồi tố đối với những ưu đãi đầu tư và được cấp hay đã cam kết với nhà đầu tư khi bắt đầu triển khai dự án ở Việt Nam. Chính vì thế mà nếu như không có các giải pháp hay chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư mới thì sẽ xung đột với nguyên tắc bất hồi tố nêu trên. Từ đó thì ảnh hưởng đến mức độ thiện chí đồng hành của Việt Nam với cộng đồng các nhà đầu tư, dễ bị gắn với hình ảnh đem con bỏ chợ.

TS. Châu Huy Quang - luật sư điều hành Công ty Luật TNHH Rajah & Tann LCT cho biết, việc áp dụng thuế TTTC có thể mở ra khả năng tăng thu ngân sách ở trường hợp Nhà nước truy thu thuế từ những doanh nghiệp và tập đoàn của Việt Nam đầu tư nước ngoài, khả năng tăng thuế đối với các doanh nghiệp trong nước (bao gồm cả doanh nghiệp FDI) để có thể đảm bảo thuế áp dụng không thấp hơn so với mức tối thiểu là 15%. Tuy nhiên ở một khía cạnh khác, rủi ro có thể làm giảm đi sự hấp dẫn của Việt Nam trong hoạt động thu hút vốn FDI, đặc biệt là ở trong lĩnh vực công nghệ cao.

Hiện nay, Việt Nam là nước chủ yếu tiếp nhận vốn FDI từ các nước phát triển, hơn là việc đầu tư Việt Nam đi đầu tư sang các quốc gia khác. Khi Việt Nam áp dụng chính sách thuế TTTC, các doanh nghiệp FDI lớn có thể sẽ phải cân nhắc lại khi đầu tư vào Việt Nam, bởi vì họ có khả năng bị truy thu thuế ở nước sở tại của họ hoặc là do phía Việt Nam phải tăng thuế thu nhập doanh nghiệp.

Chính vì thế, để có thể phát triển một cách bền vững cũng như tăng cường thu hút vốn FDI, Việt Nam cần phải bắt tay ngay vào việc xây dựng chiến lược thu hút đầu tư ở những lĩnh vực ngoài ưu đãi thuế suất. Ví dụ như thu hút đầu tư nhờ vào chi phí hoạt động thấp, chi phí sản xuất kinh doanh và xây dựng chuỗi cung ứng ngành nghề phục vụ cho việc sản xuất, thủ tục hải quan được thông thoáng,...

Cần có chính sách hỗ trợ đầu tư cho doanh nghiệp công nghệ cao. Nguồn ảnh: Internet

Cần có chính sách hỗ trợ đầu tư cho doanh nghiệp công nghệ cao

Cũng theo đó, Bộ KH-ĐT đề xuất áp dụng thí điểm chính sách hỗ trợ đầu tư, áp dụng với những doanh nghiệp công nghệ cao, doanh nghiệp có dự án ứng dụng công nghệ cao quy mô vốn ghi nhận trên 12.000 tỷ đồng hoặc là doanh thu trên 20.000 tỷ đồng hoặc là doanh thu trên 20.000 tỷ đồng/năm, doanh nghiệp đầu tư dự án trung tâm nghiên cứu và phát triển có quy mô vốn trên 3000 tỷ đồng. Và theo đó, sẽ tiến hành thí điểm hỗ trợ đào tạo, phát triển nguồn nhân lực; hỗ trợ nghiên cứu và phát triển; hỗ trợ chi phí đầu tư tài sản cố định, hỗ trợ chi phí sản xuất sản phẩm công nghệ cao. Những khoản hỗ trợ này sẽ được cấn trừ vào nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp hoặc là được chi trả trực tiếp bằng tiền trích từ ngân sách, như một quốc gia trong khu vực đang áp dụng.

Nguồn ảnh: Internet

Phó viện trưởng Viện Kinh tế tài chính - TS Nguyễn Đức Độ cho biết, chính sách thuế TTTC mang tính cạnh tranh rất lớn trong thu hút vốn FDI thời gian tới theo hướng ngày càng khốc liệt hơn. Việt Nam đang chờ Quốc hội thông qua chính sách và bắt buộc phải làm sớm, vì nếu như không sớm thì sẽ đánh mất đi cơ hội. Dĩ nhiên là phải vừa học vừa hỏi, coi ngó các nước làm thế nào và thay đổi ra sao. Tuy nhiên chính sách dù là thí điểm thì cũng phải cố gắng đảm bảo được khả năng cạnh tranh, tính hấp dẫn của môi trường đầu tư vào Việt Nam trong thời gian tới.