Đề xuất lập “danh sách đen” tài khoản phát sinh giao dịch đáng ngờ

Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) vừa qua đã có buổi làm việc với đại diện của các tổ chức tín dụng (TCTD) liên quan đến cơ chế phối hợp xử lý giao dịch gian lận, lừa đảo.

Theo ông Nguyễn Ngọc Quý, Trưởng Tiểu ban Quản lý rủi ro Chi hội Thẻ, thuộc Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam phát biểu tại buổi làm việc, giao dịch gian lận, lừa đảo (qua dịch vụ thẻ, tài khoản...) hiện diễn ra hàng ngày, hàng giờ, nhất là trong 3 tháng qua tăng mạnh với số tiền kỷ lục.

Thống kê cho thấy các hình thức gian lận, lừa đảo qua trung gian thanh toán chủ yếu là thanh toán trực tuyến qua các ví điện tử…

Các hình thức gian lận, lừa đảo qua trung gian thanh toán xảy ra hàng ngày, hàng giờ

Theo đại diện của các TCTD, họ đã có những cố gắng nhằm hỗ trợ khách hàng xử lý các vụ việc nếu gặp phải. Thế nhưng, nhiều khi không thể xác định được nguồn gốc khi tiền đã được chuyển ra mua hàng hóa ở nước ngoài bởi sự luân chuyển dòng tiền thực hiện nhanh.

Đồng thời, bản thân TCTD cũng thẳng thắn nhìn nhận rằng có những ngân hàng tích cực phối hợp xử lý trước khi chấp nhận thanh toán lúc ngân hàng đầu nguồn liên hệ hỗ trợ như tạm giữ giao dịch, thì vẫn còn tình trạng khâu phối hợp giữa một số ngân hàng còn chậm bởi những quy định quy trình nội bộ khác nhau.

Các đối tượng lừa đảo rất tinh vi, áp dụng công nghệ nhanh và thậm chí là tự động hóa việc chuyển tiền. Do đó, ngành ngân hàng cũng cần nhanh chóng tự động hóa việc xử lý gian lận thông tin, đầu tư nhiều hơn về hệ thống ngân hàng và xây dựng một “danh sách đen” những tài khoản có giao dịch đáng ngờ để toàn ngành cảnh giác, cảnh báo sớm…

Theo đại diện Vụ Thanh toán Ngân hàng Nhà nước (NHNN), việc gia tăng tội phạm mạng đang là xu hướng chung của toàn cầu. Ở góc độ cơ quan quản lý, chưa có thời điểm nào NHNN lại có nhiều văn bản chỉ đạo và hướng dẫn chi tiết cụ thể, đầy đủ để đối phó với tình trạng này như trong 2 năm qua về phòng ngừa rủi ro hoạt động thanh toán.

Đại diện Vụ Thanh toán nhận định, việc đồng lòng của các tổ chức tín dụng giữ vai trò quan trọng. Theo đại diện Vụ Thanh toán NHNN, cần coi khách hàng là chung của toàn ngành Ngân hàng mà không phải riêng của TCTD nào đó. Như vậy, những nội dung thỏa thuận với khách hàng có tại ngân hàng A thì cũng cần phải có ở ngân hàng B.

Toàn cảnh buổi họp của Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) với các đại diện TCTD

Ở giai đoạn cuối năm, hiện tượng lừa đảo, gian lận trong thanh toán vẫn đang tiếp diễn và có chiều hướng tăng lên. Bởi vậy, đại diện các TCTD đã đưa ra nhiều giải pháp kiến nghị, gợi mở về mặt tổng thể như: Tạo dựng khung và quy trình phối hợp để xử lý trong trường hợp khách hàng bị lừa đảo, mất tiền, tiền bị chuyển lòng vòng qua đơn vị trung gian; xúc tiến công tác truyền thông chung trên cả hệ thống ngân hàng về tình trạng này; tạo dựng quy trình phối hợp trong mảng thanh toán của nội bộ ngành Ngân hàng.

Trước hết, có ý kiến kiến nghị cần làm ngay việc tạo lập nhóm email, hotline và các TCTD cửa các đầu mối làm việc phối hợp để phản ứng nhanh nhằm có thể khẩn trương giảm thiểu rủi ro cho khách hàng.

Đại diện Câu lạc bộ Pháp chế, Hiệp Hội Ngân hàng đồng tình với ý kiến của các TCTD đã đề xuất cần xây dựng diễn đàn chung và có sự liên kết chặt chẽ, ngôn ngữ thống nhất trên toàn ngành. Ngoài ra, đẩy mạnh công tác truyền thông đối với khách hàng để khách hàng có ý thức, trao đổi quyết liệt với các cơ quan công an để cơ quan có sự phối hợp xử lý.

Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Nguyễn Quốc Hùng kết luận cuộc họp, khẳng định rằng giải quyết giao dịch gian lận, lừa đảo là vấn đề nóng và các TCTD luôn muốn bảo vệ sản phẩm - dịch vụ và khách hàng của mình, tuy nhiên, có nhiều lúc vẫn lâm vào tình trạng bất lực nếu không có sự tham gia một cách đồng bộ của các cơ quan quản lý nhà nước, các TCTD và chính đối tượng khách hàng.

Để chiếm đoạt tài khoản và tài sản của khách hàng, tổ chức và kẻ gian, tội phạm quốc tế vẫn hay tìm mọi giải pháp lợi dụng kẽ hở. Do đó, công tác phòng chống, xử lý là việc thường xuyên, liên tục của các TCTD để có thể hạn chế tối đa rủi ro xảy đến với khách hàng. Theo đó, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Nguyễn Quốc Hùng đã đề cập đến 6 vấn đề cần sớm giải quyết sau mỗi buổi làm việc. Đó là:

Đề xuất lập danh sách đen các tài khoản phát sinh giao dịch nghi gian lận

Đầu tiên, kiến nghị các ngân hàng cung cấp đường dây nóng sau buổi làm việc để thông báo, triển khai tập trung những vấn đề liên quan tới giao dịch gian lận lừa đảo.

Đơn vị tiếp nhận và xử lý thông tin là NAPAS. Để làm được điều đó, cần có sự nhất trí của toàn bộ các TCTD. Do đó, Hiệp hội Ngân hàng sẽ lấy ý kiến các TCTD để gửi cho NAPAS.

Thứ hai, Hiệp hội Ngân hàng sẽ tổng hợp báo cáo NHNN, Vụ Thanh toán, Cục Công nghệ Thông tin về những khó khăn, thực trạng, vướng mắc của các TCTD, cơ quan liên quan đưa ra tại buổi làm việc để các cơ quan quản lý biết, triển khai, qua đó có thêm căn cứ để ban hành các Thông tư hướng dẫn.

Thứ ba, các ngân hàng cần xác định liên kết, phối hợp chặt chẽ với nhau ngoài việc tự xây dựng và triển khai hệ thống quy định riêng. Đồng thời, cần quán triệt khách hàng của một ngân hàng là khách hàng của cả hệ thống, khách hàng của một hội viên sẽ là của tất cả hội viên.

Thứ tư là các TCTD cần tổ chức thực hiện, nghiên cứu, hạn chế lỗ hổng trong sản phẩm dịch vụ của đơn vị. Tiến hành rà soát lại và tổ chức triển khai, đảm bảo lợi ích của cả khách hàng và chính TCTD.

Thứ năm là, đề xuất các TCTD tổng hợp các vướng mắc, khó khăn và tích cực tham gia ý kiến trong quá trình sửa đổi, bổ sung Quyết định 630/QĐ-NHNN và đối với các văn bản quy phạm pháp luật liên quan ở lĩnh vực thanh toán, để không có vướng mắc trong quá trình triển khai, sau khi ban hành đáp ứng được yêu cầu thực tiễn.

Cuối cùng, Hiệp hội Ngân hàng sẽ thành lập tổ soạn thảo, xây dựng quy trình, phối hợp giải quyết nội bộ giữa các TCTD hội viên để hỗ trợ và bảo vệ khách hàng khi bị kẻ gian trục lợi, lừa đảo,... nhằm thống nhất trong nội bộ hệ thống các TCTD, phấn đấu có thể ban hành vào cuối quý I năm tới.