Sáng ngày 29/11, Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu (thuế tối thiểu toàn cầu) sau khi có trên 93,5% đại biểu tán thành.

Vào tháng 6/2021, các nước G7 đã thỏa thuận, thống nhất thuế tối thiểu toàn cầu nhằm chống lại các tập đoàn đa quốc gia chuyển lợi nhuận sang nước có thuế suất thấp để phục vụ mục đích tránh thuế.

Nghị quyết này cho thấy Việt Nam sẽ áp thuế tối thiểu toàn cầu kể từ ngày 1/1/2024. Theo đó, thuế suất sẽ áp dụng là 15% đối với các doanh nghiệp đa quốc gia có tổng doanh thu hợp nhất từ 750 triệu euro (khoảng 800 triệu USD) trở lên trong 2 năm của 4 năm liền kề nhất. Nếu thuộc diện chịu thuế, các nhà đầu tư sẽ buộc phải nộp thuế tối thiểu toàn cầu tại Việt Nam.

Việt Nam chính thức áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu từ năm 2024
Việt Nam sẽ áp thuế tối thiểu toàn cầu kể từ ngày 1/1/2024

Theo ước tính của cơ quan thuế, ngân sách sẽ thu được hơn 14.600 tỷ đồng khi 122 tập đoàn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam thực hiện nộp thuế này.

Thế nhưng, việc áp thuế tối thiểu toàn cầu sẽ tác động trực tiếp đến lợi ích của các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài trong giai đoạn hưởng ưu đãi miễn giảm thuế, có thuế suất thực tế thấp hơn mức 15% nói trên. Điều đó có nghĩa là ưu đãi về thuế của Việt Nam dành cho các doanh nghiệp ngoại sẽ không có tác dụng, do đó ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường đầu tư.

Một số ý kiến đại biểu Quốc hội trước đó đã đề nghị Chính phủ có giải pháp ưu đãi đầu tư phù hợp, minh bạch chế độ ưu đãi thuế đối với các nhà đầu tư mới sẽ vào Việt Nam.

Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, những ý kiến này là xác đáng. Chính phủ hiện chưa đánh giá tổng quan về hệ thống ưu đãi, khuyến khích đầu tư, gồm những ưu đãi qua thuế thu nhập doanh nghiệp, biện pháp phi thuế nhằm có phương án thay thế sau khi áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu.

Mặt khác, các tập đoàn đa quốc gia đầu tư mới vào Việt Nam sẽ bị điều chỉnh bởi Luật thuế thu nhập doanh nghiệp và nghị quyết này vì Luật thuế thu nhập doanh nghiệp chưa được sửa đổi. Nghĩa là, nhà đầu tư ngoại tới đây vẫn được hưởng ưu đãi giảm thuế khi vào Việt Nam nhưng rồi phải nộp lại khoản ưu đãi giảm thuế này, và có thể được hỗ trợ bổ sung ngoài thuế.

Do đó, bên cạnh quyết nghị việc áp thuế, Quốc hội cũng giao Chính phủ xây dựng dự thảo Nghị định về thành lập, quản lý và sử dụng Quỹ hỗ trợ đầu tư từ nguồn thu thuế tối thiểu toàn cầu cũng như các nguồn hợp pháp khác vào năm sau. Cơ chế này giúp môi trường đầu tư ổn định, thu hút các nhà đầu tư chiến lược, tập đoàn đa quốc gia và hỗ trợ đơn vị trong nước ở một số lĩnh vực cần phải khuyến khích.

Về dài hạn, Chính phủ cần nhìn nhận tổng quan về các chính sách ưu đãi thuế hiện tại và nhanh chóng sửa đổi Luật thuế thu nhập doanh nghiệp cùng với phương án điều chỉnh hệ thống thuế suất và ưu đãi thuế.

Trước khả năng vì muốn nộp khoản thuế tối thiểu toàn cầu về nước mẹ, doanh nghiệp phải nộp thuế này ở Việt Nam sẽ khiếu kiện, Quốc hội đề nghị Chính phủ đưa ra những phương án và giải pháp xử lý phù hợp nếu có tranh chấp nhằm đảm bảo cho môi trường đầu tư.

Nghị quyết cho thấy khoản thanh toán chịu thuế dưới mức tối thiểu có hiệu lực kể từ ngày 1/1/2025 sẽ được bổ sung vào Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi).

Quốc hội cũng giao Chính phủ sớm xây dựng hồ sơ dự án Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi), thêm vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh 2024 để có thể triển khai từ năm tài chính 2025. Điều này nhằm giữ quyền đánh thuế với các khoản thanh toán chịu thuế dưới mức tối thiểu của Việt Nam theo quy định về thuế tối thiểu toàn cầu.

Dự kiến, Anh, EU, Hàn Quốc, Nhật Bản cũng sẽ đánh thuế vào năm sau.