Đâu là lý do Việt Nam được ông lớn công nghệ Intel xây dựng nhà máy vào 17 năm trước?

Ngày 7/11, theo nguồn tin từ Reuters cho biết, Tập đoàn Intel sẽ gác lại kế hoạch rót thêm 1 tỷ USD với mục đích mở rộng hoạt động ở thị trường Việt Nam. Và thông tin về 1 tỷ USD đầu tư mới này được Reuters đề cập đến vào hồi tháng 2/2023 tuy nhiên phía Intel cho biết, họ chưa công bố bất cứ một khoản đầu tư mới nào vào Việt Nam.

Vào ngày 8/11, trả lời trên báo điện tử Chính Phủ, Phó Chủ tịch, Tổng Giám đốc Intel Products Việt Nam - ông Kim Huat Ooi nói rằng: “Đến nay, chúng tôi vẫn tiếp tục thực hiện đầu tư theo các giai đoạn đã cam kết và vận hành hoạt động sản xuất ổn định".

Ghi nhận, Tập đoàn Intel đã bắt đầu hoạt động ở Việt Nam từ năm 2006 với nhà máy sản xuất, kiểm định chip ở Khu công nghệ cao TP. Hồ Chí Minh. Sau lần đầu tư thêm 475 triệu USD vào đầu năm 2021, tính đến thời điểm hiện tại thì tổng vốn của Tập đoàn rót vào Việt Nam là 1,5 tỷ USD.

Intel Việt Nam chính là nhà máy có vị trí quan trọng ở trong hệ thống các nhà máy lắp ráp kiểm định chip của Intel trên toàn cầu. Đến hiện tại, nhà máy Intel Việt Nam đang đảm nhiệm sản xuất các sản phẩm vi xử lý Raptor Lake thế hệ mới nhất cùng với vi xử lý thế hệ tiếp theo Meteor Lake. Tổng sản lượng của nhà máy ở Việt Nam hiện đang chiếm hơn 50% sản lượng trong hệ thống nhà máy đóng gói, điểm định của Intel trên toàn cầu.

Vào năm 2003, Thủ tướng Chính phủ Phan Văn Khải đã gửi thư cho Chủ tịch tập đoàn Intel mời vào Việt Nam. Đến năm 2005, ngay trong chuyến thăm lần đầu tiên sau chiến tranh của Thủ tướng Việt Nam sang Mỹ thì Việt Nam đã hành động quyết liệt

Sự cân nhắc của Tập đoàn Intel

Ghi nhận, cho đến giữa năm 2000, Intel vẫn đang rất tích cực trong việc tìm kiếm địa điểm để có thể xây dựng một nhà máy ATM mới.

Lúc bấy giờ, một nhà máy tiêu chuẩn có diện tích 23.000m2, thường mất thời gian 5 năm để xây dựng và vận hành ban đầu với 2000 nhân viên, có khả năng sẽ tăng lên khoảng 3.500 nhân viên. Nhà máy mới của Intel dự kiến sẽ có diện tích gấp đôi.

Để có thể lựa chọn địa điểm cho một nhà máy có quy mô lớn, quan trọng như thế thì việc đầu tiên của Intel là quyết định xây dựng nhà máy tại Mỹ hay nước khác. Có thể đưa ra một số lý do để đặt nhà máy trong nước như an ninh, điều kiện về môi trường, bảo hộ trí tuệ. Đây vốn dĩ là một lo ngại lớn. Trong khi đó thì chi phí lao động thấp luôn là những ưu tiên hàng đầu đối với những nhà máy lắp ráp thâm dụng lao động.

Cũng vào thời điểm đầu những năm 2000, châu Á chính là khu vực tâm điểm trong mắt của Intel để có thể xây dựng một nhà máy lớn. Nguyên nhân chính là khu vực này có chi phí cạnh tranh, gần với các khách hàng của Intel. Bởi nhiều quốc gia đã nhận thức được những lợi ích, tác động tích cực từ bên ngoài của đầu tư nước ngoài, đặc biệt của các doanh nghiệp sản xuất công nghệ hay trình độ cao như Intel. Chính vì thế mà cuộc cạnh tranh thu hút nhà đầu tư nước ngoài càng trở nên gay gắt hơn.

Cũng vào thời điểm đầu những năm 2000, châu Á chính là khu vực tâm điểm trong mắt của Intel để có thể xây dựng một nhà máy lớn

Có nhiều quốc gia đã đặt ra hàng loạt biện pháp ưu đãi khác nhau ví dụ như cung cấp đất có cơ sở hạ tầng miễn phí, cắt giảm thuế, tiền điện thấp,...

Như thế, với một danh sách các địa điểm tiềm năng ở trong tay, nhóm lựa chọn địa điểm của Intel đã cân đo, so sánh những vấn đề kỹ thuật thiết yếu từ logistics và cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực, ưu đãi tài chính chó đến khả năng của chuỗi cung ứng, các loại rủi ro.

Bên cạnh đó thì những lợi ích tiềm năng cho nền kinh tế địa phương một khi Intel xây dựng nhà máy ở đó cũng được ước tính. Và lúc đó, 5 cái tên trong nhóm lựa chọn địa điểm của Intel gồm: Trung Quốc (Đại Liên), Ấn Độ (Chennai), Thái Lan (Amata Nakorn), Việt Nam (Thành phố Hồ Chí Minh).

Việt Nam cạnh tranh với Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan như thế nào?

Việt Nam vào những năm 2000 đã nổi lên thành một ngôi sao đang lên ở châu Á trong con mắt của các nhà đầu tư nước ngoài với vị trí chiến lược ở trung tâm Đông Nam Á, kế cận các tuyến hàng hải quan trọng qua Biển Đông, có thị trường hơn 80 triệu dân vào thời điểm đó đồng thời là nền kinh tế tăng trưởng nhanh thứ hai châu Á (chỉ sau Trung Quốc) và sắp gia nhập vào WTO.

Và mỗi địa điểm ở trong danh sách lựa chọn cuối cùng của Intel đều có những điểm mạnh - yếu khác nhau.

Trong báo cáo của Fulbright cho biết, lãnh đạo bộ phận lựa chọn và phát triển địa điểm đầu tư toàn cầu - ông Blain Trendler nhận xét: “Ấn Độ có tình hình chính trị không rõ ràng, Thái Lan bị nguy cơ thiên tai, còn các ưu đãi và miễn giảm của Trung Quốc thì không bằng so với Việt Nam”.

Bên cạnh đó thì có ít nhất hai ly do khác nhau vì sao TP. Hồ Chí Minh của Việt Nam đã vượt qua các vị trí tên tuổi khác để chiến thắng trong cuộc đua lựa chọn địa điểm xây dựng nhà máy ATM của Intel.

Tập đoàn Intel đã bắt đầu hoạt động ở Việt Nam từ năm 2006 với nhà máy sản xuất, kiểm định chip ở Khu công nghệ cao TP. Hồ Chí Minh. Sau lần đầu tư thêm 475 triệu USD vào đầu năm 2021, tính đến thời điểm hiện tại thì tổng vốn của Tập đoàn rót vào Việt Nam là 1,5 tỷ USD

Đầu tiên đó chính là môi trường vĩ mô ổn định về chính trị và kinh tế là một điểm cộng rất lớn của Việt Nam. Cũng đã có nhiều thành tựu quan trọng được ghi nhận kể từ khi Việt Nam - Mỹ bình thường hóa quan hệ ngoại giao vào năm 1995, đáng chú ý là từ khi hai nước ký hiệp định thương mại song phương vào năm 2001.

Thứ hai đó là những cam kết mạnh mẽ cũng như hành động quyết liệt của Chính phủ Việt Nam đã cho thấy được bất kỳ vấn đề nào phát sinh trước, trong khi nhà máy ATM hoạt động đều sẽ được giải quyết kịp thời, hiệu quả.

Hành động quyết liệt của Việt Nam

Ghi nhận, vào năm 2003, Thủ tướng Chính phủ Phan Văn Khải đã gửi thư cho Chủ tịch tập đoàn Intel trong chuyến thăm Mỹ của Phó Thủ tướng Vũ Khoan, mời tập đoàn sản xuất chip hàng đầu thế giới này vào Việt Nam.

Đến năm 2005, ngay trong chuyến thăm đầu tiên sau chiến tranh của Thủ tướng Việt Nam sang Mỹ thì Việt Nam đã bày tỏ quan tâm mời gọi Intel vào Việt Nam khi thành phần phái đoàn bao gồm các lãnh đạo cao nhất của TP. Hồ Chí Minh, những người quyết tâm theo đuổi cơ hội, gặp gỡ lãnh đạo cấp cao của Intel.

Nguyên Phó Bí thư Thành ủy, nguyên Trưởng Ban Quản lý (cũng là Trưởng Ban đầu tiên) của Khu Công nghệ cao TP. Hồ Chí Minh - ông Phan Chánh Trực cho biết: “Chúng tôi đã làm mọi thứ để thể hiện sự cam kết của mình. Khi ở California, chúng tôi được biết vị Chủ tịch của Intel đang đi công tác ở Washington D.C. Chính vì thế, chúng tôi quyết định ngay bay sang Thủ đô để gặp ông ấy ”.

Cựu Tổng Giám đốc tập đoàn Intel, trước đây là Phó Chủ tịch phụ trách Khối Chế tạo, Lắp ráp và Kiểm định - ông Brian Krzanich nói rằng: “Từ ngày đầu tiên đặt chân đến Việt Nam, chúng tôi đã nhận được thái độ tiếp đón với câu nói như “Chúng tôi có thể làm gì cho quý vị?. Phía Việt Nam thực sự mong muốn chúng tôi, chúng tôi cũng nhận thấy vị Trưởng ban quản lý Khu công nghệ cao là một người có thể trả lời các câu hỏi của chúng tôi và có khả năng giải quyết vướng mắc nếu phát sinh ”.

Đến hiện tại, nhà máy Intel Việt Nam đang đảm nhiệm sản xuất các sản phẩm vi xử lý Raptor Lake thế hệ mới nhất cùng với vi xử lý thế hệ tiếp theo Meteor Lake

Cũng trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu với mục đích thu hút đầu tư nước ngoài đang ngày càng quyết liệt, nếu như Chính phủ Việt Nam không có được những biện pháp ưu đãi miễn giảm cùng các điều kiện thuận lợi thì chắc chắn Intel sẽ không lựa chọn đầu tư vào thị trường Việt Nam.

Dù vậy, quá trình đàm phán giữa Intel và Việt Nam cũng hoàn toàn không phải là một cuộc du ngoạn xuôi chèo mát mái. Cũng đã có rất nhiều cuộc họp, thảo luận, đàm phán giữa Intel với các cơ quan cấp trung ương, địa phương tiến hành ở cả Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Có hàng loạt vấn đề mới phát sinh đối với Việt Nam mà chưa có tiền lệ như ưu đãi, năng lượng, thuế đất,... khiến cho các cuộc đàm phán gần như lâm vào bế tắc.

Mặc dù vậy thì cả hai phía đã rất nỗ lực để có thể tìm ra được giải pháp, tạo dựng được nền tảng vững chắc cho quan hệ đối tác tương lai có vai trò thiết yếu đối với sự phát triển của IPV.

Ông Phạm Chánh Trực nói thêm: “Đã diễn ra rất nhiều vòng đàm phán gian nan. Tôi nhớ là nhiều khi tôi đã phải bước ra khỏi phòng làm việc để điện thoại trực tiếp cho Phó Thủ tướng thường trực Nguyễn Tấn Dũng (lúc đó phụ trách chỉ đạo đàm phán liên quan tới dự á) để xin ý kiến chấp thuận bởi vì tôi biết rất rõ những vấn đề như thế khó có thể xin giải quyết được ở cấp địa phương hay cả cấp bộ trong khi đó cần phải có ý kiến giải quyết liền. Trái lại thì nếu chúng tôi phải hỏi ý kiến theo đúng quy trình thủ tục thì cuộc đàm phán sẽ thất bại ”.

Cho đến năm 2006, nhà máy Intel đã bắt đầu được xây dựng từ bãi đất trống. Và đến tháng 11/2006 thì Intel đã đưa ra thông báo mở rộng quy mô nhà máy ATM gấp ba lần lên 46.000 mét vuông đồng thời cũng tăng tổng mức đầu tư lên 1,04 tỷ USD ở lễ công bố, tiếp nhận giấy phép điều chỉnh đầu tư. Nhà máy ATM được đặt ở Khu Công nghệ cao TP. Hồ Chí Minh - đây là khu công nghệ cao đầu tiên của cả nước.