Ngày 10/9, Tổng thống Mỹ Joe Biden có chuyến thăm cấp Nhà nước đến Việt Nam. Như vậy, ông Joe Biden là Tổng thống Mỹ thứ năm đến Việt Nam và có thể thấy những thành quả của quá trình xây dựng quan hệ hợp tác giữa hai bên, nhất là thương mại - nền tảng của mối quan hệ song phương.

Mỗi chuyến thăm của các đời Tổng thống Mỹ tới Việt Nam đều diễn ra khi hai quốc gia có chuyển biến nhiều về thương mại.

Kinh tế Việt - Mỹ: Nhìn lại chặng đường hợp tác và phát triển
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chủ trì lễ đón Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden chiều 10/9

Năm 2006, Tổng thống George W. Bush tới dự APEC tại Hà Nội và cũng trong năm nay, Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). Đây cũng là mốc thời gian mà Intel công bố mở rộng dự án đầu tư nhà máy sản xuất với số vốn 1 tỷ USD. Khi ấy, quyết định của Intel được xem như một sự khẳng định rằng Việt Nam cũng có thể là địa chỉ thu hút đầu tư nhiều ông lớn.

Năm 2016, chuyến thăm của Tổng thống Barack Obama với việc hai bên hoàn tất đàm phán cũng cho thấy sự phát triển quan hệ tốt đẹp của hai bên.

Ông Adam Sitkoff, Giám đốc điều hành Phòng thương mại Mỹ (Amcham) tại Hà Nội nói: “Mỹ và Việt Nam là những người người bạn thân thiết, điều không tưởng tượng được trước đó". Ông cho hay nhiều nhà đầu tư và công ty Mỹ đang hoạt động tích cực ở đa số các lĩnh vực kinh tế tại Việt Nam.

Quy mô kinh tế của Việt Nam 20 năm trước chỉ ở mức 31,2 tỷ USD với GDP gần 400 USD. Xuất khẩu hàng hóa Việt Nam sang Mỹ đạt 880 triệu USD, còn từ Mỹ sang Việt Nam là 416 triệu USD.

Đến nay, quy mô GDP Việt Nam đạt 478 tỷ USD, tăng hơn 15 lần, GDP bình quân đầu người tăng 11 lần, đạt 4.436 USD. Vào năm 2022, giá trị thương mại song phương đã vượt 123 tỷ USD.

Hiện Amcham đại diện cho hơn 650 doanh nghiệp lớn, với 2.500 doanh nghiệp cá nhân Mỹ trên khắp Việt Nam. Theo Amcham, các doanh nghiệp này chiếm hàng tỷ USD vốn đầu tư nước ngoài, có hàng trăm nghìn nhân viên trực tiếp, gián tiếp, góp phần lớn vào doanh thu và thuế tại Việt Nam.

Kinh tế Việt - Mỹ: Nhìn lại chặng đường hợp tác và phát triển
Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Phạm Minh Chính khi đón các lãnh đạo ASEAN dự Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN - Mỹ hồi tháng 5

Số liệu của Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch & Đầu tư) cho thấy nhà đầu tư Mỹ đã đổ vốn vào 1.216 dự án với tổng vốn đầu tư 11,4 tỷ USD đến hết 2022 tại Việt Nam.

Theo ông Lê Hồng Hiệp (Viện nghiên cứu Đông Nam Á - ISEAS - Yusof Ishak Institute, Singapore), chuyến thăm của ông Joe Biden thời điểm này chỉ ra rằng Mỹ đã ngày càng chú trọng vai trò của Việt Nam trong nhiều mặt.

Theo đại sứ Phạm Quang Vinh, vị thế của Việt Nam không ngừng tăng. Bởi lẽ, với vị thế và vai trò của mình tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương, Việt Nam khiến cả Mỹ và các nước khác phải coi trọng.

Việt Nam chỉ có 1 FTA có hiệu lực là AFTA - ký với khu vực ASEAN vào năm 2000. Nhưng con số này đến nay đã là 16, với đa số các nước, khu vực lớn trên thế giới mà có thể nhắc đến như CPTPP, EVFTA, RCEP. Bởi vậy, đầu tư vào Việt Nam cũng có ý nghĩa kết nối với mạng lưới này.

Ông nói: “Chúng ta có đổi mới, hội nhập, trở thành thị trường hấp dẫn khiến những nhà đầu tư, kinh doanh Mỹ đến làm ăn và có lợi nhuận. Họ rõ ràng thấy được đà đi lên của Việt Nam. Đây chính là động lực để hai nước gần nhau hơn".

Tiếp cận kinh tế giữa hai quốc gia cũng có nhiều đổi thay. Doanh nghiệp Việt - Mỹ không chỉ sản xuất như trước mà còn mở rộng sang kinh tế số, năng lượng, tài chính với hàm lượng vốn và giá trị gia tăng cao hơn.

Trong đó, kinh tế là một lĩnh vực giàu tiềm năng. Doanh nghiệp Mỹ có lợi thế về hạ tầng mà doanh nghiệp Việt có thể tận dụng. Bên cạnh đó, ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện nghiên cứu chính sách và Phát triển Truyền thông còn cho biết cả hai bên cũng đều quan tâm đến xu thế tăng trưởng xanh và chống lại biến đổi khí hậu.

Hội đồng kinh doanh Mỹ - ASEAN (USABC) thông tin, các doanh nghiệp Mỹ đang có xu hướng tiếp tục mở rộng trung tâm sản xuất và chuỗi cung ứng tại đây với các ngành tiêu dùng nhanh, bán dẫn, kinh tế sáng tạo, kinh tế số. Bên cạnh đó, cả hai bên cũng đều quan tâm lĩnh vực hàng không vũ trụ, quốc phòng và an ninh.

Theo đó, chuyến thăm cấp Nhà nước của ông Biden lần này đã đặt ra không ít kỳ vọng cho nền kinh tế.

Kinh tế Việt - Mỹ: Nhìn lại chặng đường hợp tác và phát triển
Thủ tướng Phạm Minh Chính và đoàn đại biểu Việt Nam thăm trụ sở Google vào ngày 17/5

Ông Phạm Quang Vinh cho biết Việt Nam cần tiếp tục đẩy mạnh những gì đang làm tốt trong quan hệ thương mại với Mỹ. Đây là việc duy trì được tốc độ tăng trưởng thương mại, khối lượng hàng hóa vì hai quốc gia vẫn còn nhiều dư địa.

Theo ông, Việt Nam phải tranh thủ dịch chuyển sang những lĩnh vực Mỹ có ưu thế. Khi đó, hợp tác hai bên sẽ còn tăng trưởng mạnh hơn nữa.

Đại sứ Việt Nam tại Mỹ Nguyễn Quốc Dũng cho biết, hai bên dự kiến gặp các doanh nghiệp công nghệ, ký nhiều hợp đồng kinh tế và thỏa thuận quan trọng với trị giá tỷ USD.

Nhiều người cũng kỳ vọng vào khả năng về một hiệp định thương mại tự do. Nếu một FTA giữa hai nước hình thành, khả năng tiếp cận thị trường của nhau sẽ được củng cố với những điều kiện tốt hơn.

Bà Katherine hồi tháng 2 đã có cuộc gặp với Bộ trưởng Công Thương Việt Nam Nguyễn Hồng Diên, Cơ quan đại diện Thương mại Mỹ (USTR). Bà đã cho thấy sự quan tâm tăng cường hợp tác kinh tế song phương theo TIFA.

TIFA được ký vào tháng 11 năm 2007, trong chuyến thăm của Chủ tịch Nguyễn Minh Triết tới Mỹ. Hiệp định khi đó được xem là bước tiếp theo của BTA và là bước mở đầu tiến đến Hiệp định thương mại tự do.

Chuyến thăm của ông Joe Biden tới Việt Nam được đánh giá là thiết lập những dấu mốc quan trọng trong quan hệ hai bên, đồng thời kỉ niệm 10 năm thiết lập quan hệ đối tác toàn diện của hai quốc gia.