Lợi nhuận ngành ngân hàng được dự báo dần hồi phục trong năm 2024

Tín hiệu phục hồi lợi nhuận ngành ngân hàng

Báo cáo mới nhất của Công ty cổ phần Xếp hạng tín nhiệm đầu tư Việt Nam (VIS Rating) cho biết, tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản bình quân (ROAA) của ngành ngân hàng trong 9 tháng đầu năm 2023 đã giảm từ mức đỉnh 5 năm là 1,7% tại năm 2022 xuống còn 1,5% do tăng trưởng tín dụng suy yếu và chi phí huy động tăng mạnh sau các đợt tăng lãi suất liên tiếp từ quý 4/2022.

Trong đó, VPBank và Techcombank là hai ngân hàng ghi nhận mức sụt giảm ROAA mạnh nhất lần lượt là 1,6 và 0,7% do lợi suất tài sản suy yếu. Bên cạnh đó, lợi nhuận của các ngân hàng ABBank, TPBank và Eximbank cũng giảm do tăng trưởng tín dụng chậm lại (tăng trung bình 3,8% trong 9 tháng đầu năm 2023) và chi phí tín dụng tăng cao đến từ tập khách hàng bán lẻ và SME.

Lợi nhuận toàn ngành sẽ dần phục hồi trong năm 2024

Trong khi đó, đối với Sacombank, tỷ lệ ROAA được cải thiện mạnh mẽ nhờ NIM hồi phục sau khi xử lý thành công một phần tài sản tồn đọng, các ngân hàng khác được hưởng lợi nhờ tăng trưởng tín dụng cao với khách hàng doanh nghiệp (MB, MSB) hoặc nhờ sự phục hồi của thu nhập từ đầu tư chứng khoán (ACB, OCB). Tương tự, lợi nhuận của các ngân hàng quốc doanh cũng cho thấy sự ổn định hơn khi chi phí tín dụng thấp hơn nhờ tỷ lệ bao nợ xấu cao hơn đáng kể so với trung bình ngành.

Nhóm phân tích VIS Rating cho rằng, 17 trong số 27 ngân hàng trong báo cáo này sẽ gặp khó khăn trong việc hoàn thành kế hoạch lợi nhuận cả năm 2023. Lợi nhuận toàn ngành ngân hàng được dự báo sẽ dần hồi phục trong năm 2024 nhờ NIM được cải thiện khi lãi suất tiền gửi sẽ điều chỉnh về vùng lãi suất thấp nhanh hơn so với lãi suất các khoản cho vay cũng như nhu cầu tín dụng tăng lên trong bối cảnh nền kinh tế phục hồi.

Lãi suất tiền gửi tại các ngân hàng sẽ giảm đáng kể khi các khoản tiền gửi có lãi suất cao huy động trong quý 4/2022 dần đáo hạn. Thêm vào đó, tiền gửi không kỳ hạn (CASA) cũng bắt đầu hồi phục do môi trường lãi suất thấp. Theo đó, chi phí vốn của các ngân hàng được kỳ vọng sẽ điều chỉnh giảm đáng kể về mức thấp hơn. Đồng thời, nhu cầu tín dụng tăng trong bối cảnh nền kinh tế hồi phục cũng sẽ góp phần làm tăng lợi suất cho vay.

Tỷ lệ nợ xấu toàn ngành có xu hướng tăng lên

VIS Rating cho rằng, tỷ lệ nợ xấu (NPL) toàn ngành ngân hàng sẽ có xu hướng tăng lên, chủ yếu đến từ các khoản cho vay khách hàng cá nhân và doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME). Tỷ lệ bao phủ nợ xấu (LLCR) giảm từ mức 123% của năm 2022 xuống còn 93%, trong khi an toàn vốn của ngành ngân hàng vẫn ở mức thấp.

Với các ngân hàng tập trung vào bán lẻ và SME sẽ ghi nhận nợ xấu tăng mạnh từ cho vay mua nhà và vay mua ô tô cũng như các khoản cho vay chủ đầu tư bất động sản và công ty xây dựng. Còn các ngân hàng hoạt động mạnh trong lĩnh vực tài chính tiêu dùng ghi nhận tỷ lệ nợ quá hạn gia tăng đáng kể so với mức trung bình do nền kinh tế tăng trưởng chậm, ảnh hưởng tới thu nhập và khả năng trả nợ của nhóm khách hàng có rủi ro cao này.

Ngược lại, chất lượng tài sản của các ngân hàng quốc doanh vẫn ổn định. Trong số các ngân hàng tư nhân, ACB cho thấy sự ổn định cao về chất lượng tài sản nhờ chính sách cho vay thận trọng của mình.

Tỷ lệ bao phủ nợ xấu (LLCR) giảm xuống 93% từ mức 123% của năm 2022

Các chuyên gia VIS kỳ vọng tỷ lệ nợ xấu mới hình thành của các ngân hàng sẽ chậm lại do khả năng trả nợ của khách hàng dần được cải thiện trong bối cảnh điều kiện kinh doanh khả quan hơn cũng như mặt bằng lãi suất ở mức thấp.

Trong 9 tháng đầu năm 2023, bộ đệm rủi ro toàn ngành suy yếu do LLCR sụt giảm, khả năng tạo vốn nội kém hơn và có ít các đợt tăng vốn có quy mô lớn.

Với nhóm ngân hàng tư nhân như TPBank, Sacombank, LPBank, LLCR đã giảm xuống mức thấp nhất trong vòng 5 năm (trung bình khoảng 55% vào cuối tháng 9/2023, thấp hơn đáng kể so với mức trung bình ngành là 93%) do chất lượng tài sản suy giảm và trích lập dự phòng ở mức khiêm tốn. Ngược lại, các ngân hàng quốc doanh duy trì tỷ lệ LLCR ở mức cao, khoảng 190% nhờ chất lượng tài sản ổn định.

Quy mô vốn toàn ngành ngân hàng được cho vẫn ở mức yếu với tổng vốn chủ sở hữu hữu hình (TCE) giảm xuống còn 8,7% tổng tài sản hữu hình, do khả năng tạo vốn nội bộ kém hơn cũng như có ít các đợt tăng vốn quy mô lớn. Chỉ một vài ngân hàng tư nhân hoàn thành việc tăng vốn trong thời gian gần đây. Trong khi các ngân hàng như BIDV và Agribank cần nhiều thời gian hơn để nhận được chấp thuận tăng vốn. Bộ đệm rủi ro dự báo sẽ phục hồi ở mức khiêm tốn khi lợi nhuận cải thiện sẽ góp phần củng cố quy mô vốn của các ngân hàng.

Về thanh khoản, tỷ lệ cho vay khách hàng trên tiền gửi khách hàng (LDR) của ngành ngân hàng ổn định ở mức 101% so với một năm trước nhờ việc tăng trưởng tiền gửi đã bắt kịp tốc độ tăng trưởng cho vay.

Theo số liệu Ngân hàng Nhà nước công bố cho thấy, tỷ lệ nguồn vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn (SMLR) toàn ngành trong 9 tháng đầu năm 2023 vẫn duy trì ở mức 28%, thấp hơn mức trần quy định là 30% kể từ thời điểm tháng 10/2023.

VIS Rating kỳ vọng thanh khoản hệ thống ngân hàng vẫn sẽ duy trì ổn định nhờ việc tăng trưởng tiền gửi mạnh sẽ tiếp tục theo kịp tốc độ tăng trưởng cho vay khi dòng tiền của doanh nghiệp phục hồi cùng các điều kiện kinh doanh được cải thiện, nguồn vốn ổn định hơn để đáp ứng tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn khắt khe hơn.