Lưu ý về chứng khoán phái sinh trên thị trường

Chứng khoán phái sinh là gì?

Chứng khoán phái sinh được ví như một công cụ tài chính mà giá trị sẽ phụ thuộc chủ yếu vào giá của tài sản cơ sở được sử dụng với nhiều mục tiêu khác nhau chủ yếu để giảm thiểu bớt những rủi ro, bảo vệ lợi nhuận hoặc tạo lợi nhuận cho các nhà đầu tư. Tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh sẽ được chia thành hai kiểu chính là hàng hóa, năng lượng hoặc công cụ tài chính là các sản phẩm cổ phiếu, trái phiếu…

Hay nói một cách đơn giản thì chứng khoán phái sinh tại thị trường Việt Nam giống như một sản phẩm mà người đầu tư sẽ đặt cược vào việc tăng hoặc giảm của chỉ số VN30. Nếu chỉ số này thay đổi theo đúng như những gì nhà đầu tư kì vọng thì họ sẽ kiếm được kha khá. Tên chính xác của chứng khoán phái sinh là hợp đồng tương lai chỉ số VN30.

Chứng khoán phái sinh là một hình thức đầu tư phổ biến

Những hợp đồng phái sinh trên thị trường

Năm 2007, chứng khoán phái sinh bắt đầu có mặt tại thị trường Việt Nam, tuy nhiên, tại các sàn giao dịch sẽ chỉ có 4 loại chứng khoán phái sinh cơ bản như sau:

Hợp đồng kỳ hạn (Forward)

Đây là loại hợp đồng được sử dụng trong những phiên giao dịch mua và bán được hình thành giá rõ ràng. Đồng thời, nhà đầu tư chỉ có thể tiến hành bán tài sản này trong tương lai với khoảng thời gian đã được thỏa thuận từ ban đầu.

Hợp đồng quyền chọn (Option)

Đây là loại hợp đồng phổ biến trên thị trường khi một bên sẽ có quyền yêu cầu còn bên còn lại sẽ có nhiệm vụ thực hiện các nghĩa vụ đã thỏa thuận trong hợp đồng. Thông thường, hợp đồng quyền chọn được sử dụng trong trường hợp mua hoặc bán một loại tài sản cơ sở được xác định giá từ trước.

Hợp đồng hoán đổi (Swap)

Hợp đồng hoán đổi là thỏa thuận được thống nhất và kí kết trên các quy định của pháp luật với thời gian xác định rõ ràng trong tương lai. Đồng thời, đây là loại hợp đồng mà cả bên bán và bên mua sẽ cùng cam kết hoán đổi dòng tiền với công cụ tài chính của mình dành cho đối phương.

Hợp đồng tương lai (Future)

Đây là loại giao dịch được lên kế hoạch và có sự thống nhất của hai bên, sợi dây ràng buộc giữa người mua và người bán chính là họ sẽ buộc phải trao đổi một loại tài sản với mức giá cố định và thống nhất về thời gian định sẵn trong tương lai. Hiện nay, hợp đồng tương lai chỉ số VN30 đang là giao dịch được nhiều nhà đầu tư chú ý nhất trên thị trường, bởi lẽ đây là một công cụ tài chính có đòn bẩy lớn giúp nhà đầu tư có thể thu về một khoản lãi khủng.

Lợi ích khi đầu tư vào thị trường chứng khoán phái sinh

Hiện nay, chứng khoán phái sinh đã trở thành hình thức được rất nhiều nhà đầu tư lựa chọn bởi nó mang đến những lợi ích lớn cho nhà đầu tư. Vì thế, nhà đầu tư cần phải có thể cân nhắc về các lợi ích của chứng khoán phái sinh như sau:

- Đầu tư chứng khoán phái sinh sẽ giúp nhà đầu tư giảm được mọi rủi ro trên thị trường và nắm bắt thời điểm tham gia hoặc bán lại các loại hợp đồng tương lai.

- Phương thức giao dịch đa dạng, nhà đầu tư có thể tự do chọn phương thức chốt lãi bất cứ thời điểm nào mà không có sự quy định hoặc bắt buộc… Nhờ vậy mà lợi nhuận đầu tư được đảm bảo.

- Mọi hình thức giao dịch đều diễn ra minh bạch và được bảo hộ bởi pháp luật nên tính thanh khoản của chứng khoán phái sinh rất lớn.

- Có giới hạn vị thế rõ ràng cho các nhà đầu tư để không gây nhiễu loạn thị trường nhưng lại không giới hạn về khối lượng phát hành và số lượng niêm yết nên nhà đầu tư có thể hoàn toàn yên tâm không sợ hết hàng.

- Có thể đầu cơ cả hai chiều và sinh lời ngay cả khi thị trường chứng khoán đi theo chiều hướng giảm giá và được chấp nhận bán khống.

- Chứng khoán phái sinh còn là đòn bẩy giúp nhà đầu tư mua được các cổ phiếu giá thấp và bán ra với giá cao.

Không phải nhà đầu tư nào cũng đủ kiến thức để tham gia thị trường chứng khoán phái sinh

Hạn chế khi đầu tư vào thị trường chứng khoán phái sinh

Bên cạnh những ưu điểm thì thị trường chứng khoán phái sinh vẫn tồn tại một số rủi ro nên nhà đầu tư cần phải hết sức cẩn thận:

- Cần phải có chiến lược đầu tư rõ ràng, nghiên cứu kĩ lưỡng trước khi đầu tư vào chứng khoán nợ.

- Khi mua hợp đồng tương lai còn phải chú ý tới phí giao dịch, mức thuế, ngày đáo hạn… Đây đều là những yếu tố cực kì quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi mà lại tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không chú ý có thể gây tổn thất cho nhà đầu tư.

Lưu ý cho nhà đầu tư khi tham gia thị trường chứng khoán phái sinh

Khi tham gia thị trường chứng khoán phái sinh thì sẽ vẫn tiềm ẩn rủi ro chứ không an toàn tuyệt đối. So với thị trường chứng khoán cơ sở thì chứng khoán phái sinh có nhiều cơ hội nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn. Do đó, khi tham gia đầu tư cần phải chú ý đến một số điều mà nhà đầu tư đi trước đã truyền đạt lại như sau:

- Đối với mọi giao dịch mua bán thì nhà đầu tư đều phải thực hiện bước ký quỹ và margin call trước khi giao dịch thì mới đảm bảo được khả năng thanh toán trong cả quá trình.

- Phải duy trì mức kí quỹ theo quy định và hợp lý luôn ghi nhớ ngày đáo hạn hợp đồng.

- Nghiên cứu rõ ràng về loại chứng khoán phái sinh chuẩn bị đầu tư thông qua đó sẽ tránh được bẫy thị trường và chờ đến khi bán khống sinh lời mới tung ra thị trường.

- Dù trao đổi với số lượng nhiều hay ít thì cũng phải chi trả thuế và thống kê rõ ràng, tiết kiệm ở mức tối đa nhưng không được gian dối với các giao dịch.

Chứng khoán phái sinh đang ngày càng phổ biến trên thị trường

Chứng khoán phái sinh là một sản phẩm đang phổ biến tại thị trường Việt Nam, vì thế, trong quá trình sử dụng cần phải hết sức chú ý đến những ưu, nhược điểm và cách sử dụng loại chứng khoán này trên thị trường.